北邙山(shan)(shan),又(you)名北芒、邙山(shan)(shan)、北山(shan)(shan)、平(ping)逢山(shan)(shan)、太平(ping)山(shan)(shan)、郟山(shan)(shan)。北邙山(shan)(shan)海(hai)拔300米左右,東西橫亙數百(bai)里(li),位于河(he)南(nan)省(sheng)洛陽(yang)市北,黃河(he)南(nan)岸,是(shi)秦嶺山(shan)(shan)脈(mo)的(de)余(yu)(yu)脈(mo),崤山(shan)(shan)支脈(mo)。據《河(he)南(nan)府志》記(ji)載,自邙山(shan)(shan)之首白馬山(shan)(shan),往(wang)西到神尾(wei)山(shan)(shan),凡(fan)三(san)十三(san)峰。經澠(min)池、新(xin)安、洛陽(yang)、孟津、偃師(shi)、鞏縣六(liu)縣,東西長三(san)百(bai)八十余(yu)(yu)里(li)。
唐代詩(shi)人(ren)王建有詩(shi)云(yun):“北(bei)邙山頭少閑土(tu),盡是洛(luo)陽人(ren)舊(jiu)墓(mu)”。白居(ju)易則留下了(le)“何事不(bu)(bu)隨東洛(luo)水,誰家又葬(zang)北(bei)邙山”的(de)詩(shi)句。北(bei)邙山上,現存(cun)有秦相呂不(bu)(bu)韋墓(mu)、漢光武帝(di)劉秀的(de)原陵、西晉司馬(ma)氏、南朝(chao)陳后(hou)主(zhu)、南唐李后(hou)主(zhu)陵墓(mu),以及唐朝(chao)詩(shi)人(ren)杜甫、大書法家顏真卿等歷代名人(ren)之墓(mu)。
北邙山(shan)帝(di)(di)(di)(di)(di)陵(ling)(ling)(ling)(ling)分(fen)西段(duan)(北魏(wei)(wei)陵(ling)(ling)(ling)(ling)區(qu)(qu))、中段(duan)(東周(zhou)、東漢(han)、后唐陵(ling)(ling)(ling)(ling)區(qu)(qu))、東段(duan)(西晉(jin)(jin)、曹魏(wei)(wei)陵(ling)(ling)(ling)(ling)區(qu)(qu))和夾河(he)段(duan)(東漢(han)、西晉(jin)(jin)墓(mu)群)四區(qu)(qu)段(duan),目前已知在(zai)此埋葬著6代共24座(zuo)帝(di)(di)(di)(di)(di)王陵(ling)(ling)(ling)(ling)墓(mu)。其(qi)中東周(zhou)時期王墓(mu)8座(zuo),東漢(han)帝(di)(di)(di)(di)(di)陵(ling)(ling)(ling)(ling)5座(zuo),曹魏(wei)(wei)帝(di)(di)(di)(di)(di)陵(ling)(ling)(ling)(ling)1座(zuo),西晉(jin)(jin)帝(di)(di)(di)(di)(di)陵(ling)(ling)(ling)(ling)5座(zuo),北魏(wei)(wei)帝(di)(di)(di)(di)(di)陵(ling)(ling)(ling)(ling)4座(zuo),五代后唐帝(di)(di)(di)(di)(di)陵(ling)(ling)(ling)(ling)1座(zuo)。東漢(han)帝(di)(di)(di)(di)(di)陵(ling)(ling)(ling)(ling)為漢(han)光武(wu)帝(di)(di)(di)(di)(di)原陵(ling)(ling)(ling)(ling)、漢(han)安帝(di)(di)(di)(di)(di)恭(gong)陵(ling)(ling)(ling)(ling)、漢(han)順(shun)帝(di)(di)(di)(di)(di)憲陵(ling)(ling)(ling)(ling)、漢(han)沖帝(di)(di)(di)(di)(di)懷陵(ling)(ling)(ling)(ling)、漢(han)靈帝(di)(di)(di)(di)(di)文陵(ling)(ling)(ling)(ling);曹魏(wei)(wei)帝(di)(di)(di)(di)(di)陵(ling)(ling)(ling)(ling)為魏(wei)(wei)文帝(di)(di)(di)(di)(di)首陽(yang)陵(ling)(ling)(ling)(ling);西晉(jin)(jin)帝(di)(di)(di)(di)(di)陵(ling)(ling)(ling)(ling)為晉(jin)(jin)宣帝(di)(di)(di)(di)(di)高原陵(ling)(ling)(ling)(ling)、晉(jin)(jin)景帝(di)(di)(di)(di)(di)峻(jun)平陵(ling)(ling)(ling)(ling)、晉(jin)(jin)文帝(di)(di)(di)(di)(di)崇陽(yang)陵(ling)(ling)(ling)(ling)、晉(jin)(jin)武(wu)帝(di)(di)(di)(di)(di)峻(jun)陽(yang)陵(ling)(ling)(ling)(ling)、晉(jin)(jin)惠(hui)帝(di)(di)(di)(di)(di)太陽(yang)陵(ling)(ling)(ling)(ling);北魏(wei)(wei)帝(di)(di)(di)(di)(di)陵(ling)(ling)(ling)(ling)為孝(xiao)文帝(di)(di)(di)(di)(di)長陵(ling)(ling)(ling)(ling)、宣武(wu)帝(di)(di)(di)(di)(di)景陵(ling)(ling)(ling)(ling)、孝(xiao)明(ming)帝(di)(di)(di)(di)(di)定陵(ling)(ling)(ling)(ling)、孝(xiao)莊帝(di)(di)(di)(di)(di)靜陵(ling)(ling)(ling)(ling);后唐帝(di)(di)(di)(di)(di)陵(ling)(ling)(ling)(ling)為明(ming)宗(zong)徽(hui)陵(ling)(ling)(ling)(ling)。另外后唐閔帝(di)(di)(di)(di)(di)李(li)從(cong)(cong)厚、末帝(di)(di)(di)(di)(di)李(li)從(cong)(cong)珂(ke)陵(ling)(ling)(ling)(ling)、以及(ji)三國時期蜀(shu)代末主劉禪、南唐后主李(li)煜(yu)、后蜀(shu)末主孟昶等陵(ling)(ling)(ling)(ling)墓(mu)也均在(zai)邙山(shan)陵(ling)(ling)(ling)(ling)墓(mu)區(qu)(qu)內。
洛(luo)陽(yang)古(gu)(gu)代(dai)藝術博(bo)(bo)(bo)物館(guan)原名洛(luo)陽(yang)古(gu)(gu)墓(mu)(mu)(mu)博(bo)(bo)(bo)物館(guan),占地面(mian)(mian)積(ji)130余(yu)畝(mu),建(jian)筑(zhu)面(mian)(mian)積(ji)8200余(yu)平(ping)方(fang)米,由一組仿漢代(dai)建(jian)筑(zhu)群和(he)一組仿北(bei)魏建(jian)筑(zhu)群組成,1987年建(jian)成開(kai)放(fang)。其面(mian)(mian)積(ji)之大(da)、風格之別致(zhi)、收集古(gu)(gu)墓(mu)(mu)(mu)年代(dai)之久(jiu)、類型及數量(liang)之多均屬世(shi)界(jie)首位(wei),是中(zhong)國(guo)一大(da)奇(qi)觀(guan)。因此(ci),洛(luo)陽(yang)古(gu)(gu)墓(mu)(mu)(mu)博(bo)(bo)(bo)物館(guan)既是我(wo)國(guo)目前較大(da)的古(gu)(gu)墓(mu)(mu)(mu)博(bo)(bo)(bo)物館(guan)之一,也是世(shi)界(jie)上第一座古(gu)(gu)墓(mu)(mu)(mu)博(bo)(bo)(bo)物館(guan)。洛(luo)陽(yang)古(gu)(gu)代(dai)藝術博(bo)(bo)(bo)物館(guan)分為歷代(dai)典型墓(mu)(mu)(mu)葬(zang)、北(bei)魏帝(di)王陵(ling)和(he)古(gu)(gu)代(dai)壁畫館(guan)三大(da)展區。
上(shang)(shang)清(qing)宮(gong)(gong),道教名(ming)觀,位(wei)于(yu)北邙(mang)山翠云峰(feng)上(shang)(shang),始建(jian)(jian)于(yu)唐代(dai),初稱(cheng)老(lao)君廟。相(xiang)傳老(lao)子曾在北邙(mang)煉丹,山上(shang)(shang)建(jian)(jian)有(you)上(shang)(shang)清(qing)觀以(yi)奉祀老(lao)子。附(fu)近還有(you)道教寺觀呂祖庵、武則天(tian)避暑(shu)行宮(gong)(gong)、中清(qing)宮(gong)(gong)、下清(qing)宮(gong)(gong)等古建(jian)(jian)筑。唐宋時期,每逢重陽佳(jia)節(jie),上(shang)(shang)北邙(mang)游覽者絡繹(yi)不(bu)絕。唐朝詩人(ren)張籍詩云:“人(ren)居朝市未(wei)解愁,請君暫向北邙(mang)游。”“邙(mang)山晚眺(tiao)”被(bei)譽(yu)為(wei)“洛陽八景”之一。每當夕陽西下,萬家(jia)燈火,如(ru)同天(tian)上(shang)(shang)繁星,登阜遠望,伊洛二川之勝,盡收眼底。
呂(lv)(lv)不(bu)(bu)韋(wei)墓(mu),位于今河(he)南(nan)省偃師市首陽山(shan)鎮。據《史記(ji)集解(jie)》記(ji)載:“呂(lv)(lv)不(bu)(bu)韋(wei)冢在河(he)南(nan)洛陽北邙(mang)道西大冢是(shi)也。民傳言(yan)呂(lv)(lv)母(mu)冢。不(bu)(bu)韋(wei)妻先葬(zang),故(gu)其冢名呂(lv)(lv)母(mu)也。”公元前(qian)235年,文(wen)(wen)信侯呂(lv)(lv)不(bu)(bu)韋(wei)死去,被其賓客偷偷安葬(zang)在洛陽北芒山(shan)。《史記(ji)·秦始皇本紀》載:“十二年,文(wen)(wen)信侯不(bu)(bu)韋(wei)死,竊(qie)(qie)葬(zang)。”唐代司(si)馬貞《史記(ji)索(suo)隱》云:“不(bu)(bu)韋(wei)飲(yin)鴆死,其賓客數(shu)千人竊(qie)(qie)共葬(zang)于洛陽北芒山(shan)。”
杜(du)甫(fu)陵(ling)園位于(yu)北(bei)邙(mang)山邙(mang)嶺上,陵(ling)園占地34畝,座北(bei)向南,主體建筑有大門樓、杜(du)甫(fu)大型雕像、雙層亭(ting)(ting)、詩圣碑林、杜(du)甫(fu)墓(mu)(mu)(mu)、吟(yin)詩亭(ting)(ting)、望鄉亭(ting)(ting)、草(cao)亭(ting)(ting)、獻殿等。唐大歷五年(770年)杜(du)甫(fu)病(bing)歿于(yu)行往岳(yue)陽(yang)的湘江舟(zhou)中(一說死于(yu)耒陽(yang)),因(yin)家人無力安葬(zang),靈(ling)柩(jiu)厝于(yu)岳(yue)州(今湖南岳(yue)陽(yang))。元和八年(813年),其孫杜(du)嗣業遵(zun)其父囑(zhu)托,將杜(du)甫(fu)靈(ling)柩(jiu)歸葬(zang)于(yu)先祖墓(mu)(mu)(mu)旁,即洛(luo)陽(yang)偃師城(cheng)西首(shou)陽(yang)山。后又遷(qian)于(yu)鞏(gong)縣(鞏(gong)義市),杜(du)甫(fu)的兩個(ge)兒子宗文、宗武陪葬(zang)墓(mu)(mu)(mu)側,當地群眾稱(cheng)“圣人三冢”。
國(guo)家(jia)牡(mu)(mu)(mu)(mu)丹(dan)(dan)園(yuan)又名中國(guo)洛陽國(guo)家(jia)牡(mu)(mu)(mu)(mu)丹(dan)(dan)基因庫,位于洛陽市邙山(shan)中溝(gou)西。占地(di)面(mian)(mian)積(ji)(ji)700畝(mu),其中牡(mu)(mu)(mu)(mu)丹(dan)(dan)觀賞園(yuan)分南園(yuan)和北園(yuan),面(mian)(mian)積(ji)(ji)500畝(mu),育苗200畝(mu),搜集(ji)國(guo)內(nei)牡(mu)(mu)(mu)(mu)丹(dan)(dan)園(yuan)藝(yi)品(pin)(pin)種600余(yu)個,野生種6個,培育新品(pin)(pin)種72個,數量50余(yu)萬株,引進國(guo)外園(yuan)藝(yi)品(pin)(pin)種100余(yu)個,數量5萬株。年繁(fan)(fan)殖(zhi)九大色(se)系,品(pin)(pin)種齊全,花大色(se)艷的優質商品(pin)(pin)牡(mu)(mu)(mu)(mu)丹(dan)(dan)30萬株,已(yi)成為野生牡(mu)(mu)(mu)(mu)丹(dan)(dan)引種馴化,新品(pin)(pin)種培育和商品(pin)(pin)牡(mu)(mu)(mu)(mu)丹(dan)(dan)繁(fan)(fan)殖(zhi)的國(guo)內(nei)較大生產基地(di)。
北邙(mang)山位于東亞(ya)地貌階梯低(di)邊界帶上(shang),地處以風塵沉(chen)(chen)積(ji)為主的(de)黃(huang)(huang)土(tu)區(qu)(qu)向以風塵沉(chen)(chen)積(ji)與(yu)流水沉(chen)(chen)積(ji)共同作用的(de)平原(yuan)區(qu)(qu)的(de)過渡地帶,是(shi)黃(huang)(huang)土(tu)高(gao)原(yuan)與(yu)華北平原(yuan)過渡帶上(shang)最東南緣的(de)黃(huang)(huang)土(tu)塬。
北邙山(shan)地勢(shi)起伏平緩,高(gao)敞(chang)而空曠,中(zhong)間(jian)高(gao)而四(si)周(zhou)低,黃土(tu)(tu)土(tu)(tu)層深厚,黏結性好,堅固致密(mi),滲水率低。
北邙山為東西走向,地形屬于低山黃土丘陵地帶,山上丘陵、崗地相間。其中西北的新安段地勢起伏較大,北坡陡峭,南坡較緩,嶺坡連綿,溝壑縱橫,地形切割嚴重。而孟津段、偃師段地勢起伏較為平緩。
北(bei)邙(mang)山(shan)是(shi)洛(luo)陽牡(mu)(mu)丹的(de)原生地(di),陽春(chun)三(san)月,北(bei)邙(mang)山(shan)遍山(shan)野花(hua)競相開放,如龍柏連翹(qiao)、牡(mu)(mu)丹、杜鵑(juan)等。北(bei)邙(mang)山(shan)面對黃河,松柏碧草間多清(qing)泉流溪。北(bei)邙(mang)山(shan)地(di)勢高,陽光(guang)照射充足,晝夜(ye)溫差(cha)大(da),獨特的(de)小氣候(hou)造就了極(ji)適宜(yi)牡(mu)(mu)丹生長的(de)自然(ran)條件,所植牡(mu)(mu)丹花(hua)朵大(da)、花(hua)色艷、花(hua)期長,已形(xing)成了集(ji)科研、種(zhong)植、觀(guan)賞、銷(xiao)售(shou)于一體的(de)牡(mu)(mu)丹產業。
北邙山的野生動物(wu)主要有(you)(you)草兔、蛇(she)等(deng)體積較小的獸類、爬行類、兩(liang)棲類等(deng),鳥類較多(duo)常見的有(you)(you)麻雀、石雞(ji)、貓頭鷹、啄木鳥等(deng)。昆(kun)蟲(chong)有(you)(you)蝴(hu)蝶、蜻(qing)蜓、蟬、蜂、蠶、蜈蚣、蜘蛛(zhu)、蝎子(zi)、蝸牛、螢火蟲(chong)、金龜(gui)子(zi)等(deng)。