夜(ye)(ye)郎國(guo),是中國(guo)西南地(di)區由少數民(min)(min)族的先(xian)民(min)(min)建立的第一(yi)個國(guo)家。夏商時屬百濮地(di),《國(guo)語·鄭語》云:“楚鼢冒(mao)始啟濮”,又(you)《史(shi)記(ji)正(zheng)義》載:"濮在楚西南"。夜(ye)(ye)郎成名(ming)問世(shi),大約是在戰國(guo)時期,楚襄(xiang)王(公元前298年一(yi)前262年)派“將軍莊躍(yue)溯(su)沉水,出且蘭(lan)(今(jin)貴州省(sheng)福泉市(shi)),以伐(fa)夜(ye)(ye)郎王”,“且蘭(lan)既(ji)克,夜(ye)(ye)郎又(you)降”。這時,人們(men)方(fang)知西南有一(yi)夜(ye)(ye)郎國(guo)。
夜郎(lang)國(guo)被中原政(zheng)權記述的歷(li)史,大致起于戰國(guo),至西漢成(cheng)帝和平年間,夜郎(lang)王(wang)興(xing)同脅(xie)迫(po)周邊22邑反叛漢王(wang)朝,被漢朝牂柯太守陳(chen)立所殺,夜郎(lang)也隨之被滅,前后(hou)約300年。
夜(ye)(ye)郎(lang)(lang)是(shi)中國(guo)(guo)(guo)在西(xi)(xi)南(nan)地區由少(shao)數民族的(de)先(xian)民建立的(de)第(di)一(yi)個國(guo)(guo)(guo)家。西(xi)(xi)漢(han)以前,夜(ye)(ye)郎(lang)(lang)國(guo)(guo)(guo)名無文(wen)獻可考。夜(ye)(ye)郎(lang)(lang)之名第(di)一(yi)次問世,大約(yue)是(shi)在戰國(guo)(guo)(guo)時期,楚襄王(公元前298年(nian)一(yi)前262年(nian))派“將軍莊躍溯沉水,出且蘭(今貴州(zhou)福泉市),以伐夜(ye)(ye)郎(lang)(lang)王”,“且蘭既克,夜(ye)(ye)郎(lang)(lang)又降(jiang)”。(常瓊(qiong)《華陽(yang)國(guo)(guo)(guo)志·南(nan)中志》)這時,人們方(fang)知西(xi)(xi)南(nan)有一(yi)夜(ye)(ye)郎(lang)(lang)國(guo)(guo)(guo)。
漢武帝時,派唐(tang)蒙通(tong)夜郎。
夜(ye)郎國被(bei)中原政(zheng)權(quan)記(ji)述的(de)歷史(shi),大致起于(yu)戰國,至西漢(han)成帝和(he)平年間,夜(ye)郎王(wang)興同脅迫周邊22邑反叛漢(han)王(wang)朝,被(bei)漢(han)朝牂柯太(tai)守(shou)陳(chen)立所殺,夜(ye)郎也(ye)隨之被(bei)滅,前后約300年。
根據彝(yi)族的(de)(de)(de)傳說可知,歷經(jing)武米(mi)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)、洛(luo)舉(ju)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)、撒(sa)罵(ma)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)、金竹(zhu)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)4個(ge)朝(chao)代。武米(mi)歷史時期(qi)又分為(wei)(wei)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)、采(cai)默(mo)(mo)、多(duo)同(tong)、興(xing)和(he)蘇阿納4個(ge)歷史階段。夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)時期(qi),夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)國(guo)(guo)只是(shi)一個(ge)較強大(da)(da)(da)(da)的(de)(de)(de)奴隸制君長國(guo)(guo)。從國(guo)(guo)王采(cai)默(mo)(mo)即位開始,以夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)為(wei)(wei)首,四周的(de)(de)(de)小國(guo)(guo)建(jian)(jian)立起了(le)(le)(le)(le)聯(lian)盟(meng)(meng)(meng)(meng),并與周朝(chao)建(jian)(jian)立了(le)(le)(le)(le)聯(lian)系。采(cai)默(mo)(mo)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)統(tong)治(zhi)(zhi)的(de)(de)(de)聯(lian)盟(meng)(meng)(meng)(meng)有(you)5個(ge)成員國(guo)(guo);多(duo)同(tong)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)統(tong)治(zhi)(zhi)的(de)(de)(de)聯(lian)盟(meng)(meng)(meng)(meng)有(you)6個(ge)成員國(guo)(guo);興(xing)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)統(tong)治(zhi)(zhi)的(de)(de)(de)聯(lian)盟(meng)(meng)(meng)(meng)有(you)10個(ge)成員國(guo)(guo),其中有(you)7個(ge)歸其直接統(tong)治(zhi)(zhi);蘇阿納夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)統(tong)治(zhi)(zhi)的(de)(de)(de)聯(lian)盟(meng)(meng)(meng)(meng)有(you)9個(ge)成員國(guo)(guo);蘇阿納之后,夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)盟(meng)(meng)(meng)(meng)長轉移到佐洛(luo)舉(ju)部(bu)(bu)落(luo),是(shi)為(wei)(wei)洛(luo)舉(ju)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)。洛(luo)舉(ju)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)曾經(jing)統(tong)治(zhi)(zhi)了(le)(le)(le)(le)10個(ge)方國(guo)(guo)。但這(zhe)一代夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)王朝(chao)在(zai)首領佐洛(luo)舉(ju)死后就斷了(le)(le)(le)(le)香火(huo),來(lai)自于(yu)武部(bu)(bu)分支的(de)(de)(de)撒(sa)罵(ma)繼(ji)任盟(meng)(meng)(meng)(meng)主(zhu),建(jian)(jian)立撒(sa)罵(ma)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)。撒(sa)罵(ma)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)曾經(jing)非常強大(da)(da)(da)(da),但頻繁的(de)(de)(de)戰爭消(xiao)耗了(le)(le)(le)(le)這(zhe)個(ge)王朝(chao)的(de)(de)(de)實(shi)力(li),它統(tong)治(zhi)(zhi)下的(de)(de)(de)句町(ding)部(bu)(bu)的(de)(de)(de)幕帕汝舍(she)磨(mo)部(bu)(bu)逐漸強大(da)(da)(da)(da)起來(lai),首領金竹(zhu)于(yu)是(shi)掌握了(le)(le)(le)(le)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)的(de)(de)(de)軍政大(da)(da)(da)(da)權,成為(wei)(wei)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)盟(meng)(meng)(meng)(meng)主(zhu),建(jian)(jian)立金竹(zhu)夜(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)。
金竹夜(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)(lang)統(tong)治(zhi)時期(qi)(qi)是(shi)夜(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)(lang)國(guo)(guo)(guo)(guo)有(you)史(shi)以(yi)來(lai)最(zui)強盛的(de)(de)(de)(de)時期(qi)(qi),也可(ke)能是(shi)夜(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)(lang)國(guo)(guo)(guo)(guo)向封(feng)建社會過渡的(de)(de)(de)(de)時期(qi)(qi)。可(ke)惜的(de)(de)(de)(de)是(shi),金竹夜(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)(lang)的(de)(de)(de)(de)最(zui)后一代國(guo)(guo)(guo)(guo)王(wang)不明(ming)智地惹怒了(le)漢王(wang)朝(chao),引來(lai)了(le)國(guo)(guo)(guo)(guo)破家亡的(de)(de)(de)(de)大禍。夜(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)(lang)國(guo)(guo)(guo)(guo)大致(zhi)存在于世300多(duo)年,遭(zao)滅國(guo)(guo)(guo)(guo)于西漢末(mo)期(qi)(qi)。夜(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)(lang)奴(nu)隸制(zhi)聯盟(meng)(meng)有(you)濃厚的(de)(de)(de)(de)軍事(shi)性(xing)。為(wei)了(le)共(gong)同的(de)(de)(de)(de)和各(ge)自的(de)(de)(de)(de)利益,各(ge)聯盟(meng)(meng)國(guo)(guo)(guo)(guo)在夜(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)(lang)國(guo)(guo)(guo)(guo)的(de)(de)(de)(de)指(zhi)揮下(xia)作戰(zhan)(zhan)(zhan);戰(zhan)(zhan)(zhan)事(shi)結束或(huo)夜(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)(lang)國(guo)(guo)(guo)(guo)實(shi)力衰減時,一些(xie)盟(meng)(meng)國(guo)(guo)(guo)(guo)就可(ke)能脫離出去(qu),各(ge)自為(wei)政(zheng)。當時那(nei)里的(de)(de)(de)(de)戰(zhan)(zhan)(zhan)爭非常頻繁,其中(zhong)有(you)關夜(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)(lang)的(de)(de)(de)(de)戰(zhan)(zhan)(zhan)爭最(zui)多(duo)。夜(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)(lang)的(de)(de)(de)(de)最(zui)高(gao)統(tong)治(zhi)集團由君(jun)、臣(chen)、師(shi)(shi)和匠(jiang)組成(cheng)。師(shi)(shi)有(you)些(xie)像(xiang)祭司(si),又有(you)些(xie)像(xiang)史(shi)官,負責講(jiang)解道理(li)、規(gui)矩,記載歷史(shi)事(shi)件和君(jun)的(de)(de)(de)(de)言行(xing)(xing),君(jun)則(ze)按(an)照規(gui)矩發號施令,臣(chen)和匠(jiang)按(an)君(jun)的(de)(de)(de)(de)命令行(xing)(xing)事(shi)。臣(chen)主要(yao)管(guan)理(li)行(xing)(xing)政(zheng)和領兵征戰(zhan)(zhan)(zhan),匠(jiang)則(ze)專管(guan)理(li)經(jing)濟(ji)事(shi)務,領導生產、建設。由此可(ke)見(jian),夜(ye)(ye)(ye)(ye)郎(lang)(lang)(lang)(lang)有(you)一整套嚴密的(de)(de)(de)(de)經(jing)濟(ji)、文化、政(zheng)治(zhi)和軍事(shi)制(zhi)度。
“夜(ye)郎(lang)自大(da)(da)(da)”這句成語典出(chu)自《史記·西南夷列傳》:“滇(dian)王(wang)與(yu)(yu)漢(han)(han)(han)使者(zhe)(zhe)言曰(yue):‘漢(han)(han)(han)孰與(yu)(yu)我(wo)(wo)大(da)(da)(da)?’。及(ji)夜(ye)郎(lang)侯(hou)亦然。以道(dao)不(bu)通,故(gu)各以為一州主,不(bu)知漢(han)(han)(han)廣(guang)大(da)(da)(da)。”說的(de)(de)是(shi)公元前122年,漢(han)(han)(han)武帝(di)為尋找通往(wang)身(shen)毒(今印度)的(de)(de)通道(dao),曾遣使者(zhe)(zhe)到達今云南的(de)(de)滇(dian)國。期間(jian),滇(dian)王(wang)問漢(han)(han)(han)使:“漢(han)(han)(han)與(yu)(yu)我(wo)(wo)誰大(da)(da)(da)?”后來漢(han)(han)(han)使途經(jing)夜(ye)郎(lang),夜(ye)郎(lang)國君也提出(chu)同樣(yang)問題。因(yin)而(er)世(shi)人(ren)便(bian)以此喻指狂(kuang)妄無(wu)知、自負自大(da)(da)(da)的(de)(de)人(ren)。