《西洲曲》是南朝(chao)無名氏創作的(de)樂(le)府(fu)民(min)(min)歌(ge),載(zai)于徐陵所(suo)編《玉臺新(xin)詠》。這是南朝(chao)樂(le)府(fu)民(min)(min)歌(ge)中最(zui)長的(de)抒(shu)情(qing)(qing)詩篇,歷來被視為南朝(chao)樂(le)府(fu)民(min)(min)歌(ge)的(de)代表(biao)作。此詩描寫(xie)了一(yi)位少女從初春到深(shen)秋,從現實到夢境,對(dui)鐘愛之(zhi)人的(de)苦苦思念,洋溢著濃厚的(de)生活氣息和鮮明的(de)感(gan)情(qing)(qing)色彩,表(biao)現出(chu)鮮明的(de)江南水鄉特(te)色和純(chun)熟的(de)表(biao)現技巧。全(quan)詩三十二句(ju),四句(ju)一(yi)解,用蟬聯(lian)而(er)下(xia)的(de)接字法(fa),頂真(zhen)勾連(lian),技法(fa)之(zhi)“巧”,堪(kan)稱(cheng)絕妙(miao)。
西洲曲①
憶梅(mei)下(xia)西洲,折梅(mei)寄江北②。
單衫杏子紅,雙(shuang)鬢鴉(ya)雛色(se)③。
西(xi)洲在何處?兩槳橋頭渡(du)④。
日暮伯勞飛(fei)⑤,風吹(chui)烏臼(jiu)樹(shu)⑥。
樹下即門(men)前,門(men)中(zhong)露翠鈿⑦。
開門郎不(bu)至(zhi),出門采紅(hong)蓮。
采蓮(lian)南塘秋,蓮(lian)花過人頭。
低(di)頭(tou)弄(nong)蓮子(zi)⑧,蓮子(zi)清如水⑨。
置(zhi)蓮(lian)懷袖中,蓮(lian)心徹底紅⑩。
憶郎郎不至,仰首望飛(fei)鴻?。
鴻飛滿(man)西洲,望郎上青(qing)樓?。
樓高(gao)望不見,盡日欄桿頭(tou)?。
欄桿十二曲,垂手明如玉?。
卷簾天自高,海水搖空綠(lv)?。
海水(shui)夢悠悠?,君愁我亦(yi)愁。
南風知我意,吹夢到西洲。
①西洲曲:樂府(fu)曲調名。
②“憶梅(mei)”二句:女(nv)子(zi)見到(dao)梅(mei)花(hua)又落(luo),回憶起以前曾和(he)情(qing)人在(zai)梅(mei)下(xia)相會的(de)情(qing)景,因而想(xiang)到(dao)西洲去(qu)折一枝梅(mei)花(hua)寄(ji)給(gei)在(zai)江(jiang)北(bei)的(de)情(qing)人。下(xia),落(luo)下(xia),飄落(luo)。西洲,當是(shi)在(zai)女(nv)子(zi)住處附近。江(jiang)北(bei),當指男子(zi)所在(zai)的(de)地方。
③鴉(ya)雛色:像小烏(wu)鴉(ya)一樣的顏色。形容(rong)女子的頭發烏(wu)黑發亮。
④兩槳橋頭渡:從橋頭劃船過去(qu),劃兩槳就到(dao)了(le)。
⑤伯勞:鳥名,仲夏始鳴,喜歡(huan)單(dan)棲。這里(li)一方(fang)面用來(lai)表(biao)示(shi)季節(jie),一方(fang)面暗(an)喻女子孤單(dan)的處境。
⑥烏臼:現在寫作“烏桕”。
⑦翠鈿:用(yong)翠玉做成或鑲(xiang)嵌的(de)首(shou)飾。
⑧蓮(lian)子:和“憐子”諧音(yin)雙(shuang)關。
⑨青如水:和“清如水”諧音,隱喻愛情的純(chun)潔。
⑩蓮心(xin):和“憐心(xin)”諧音,即愛情(qing)之心(xin)。
?望飛鴻(hong):這里(li)暗(an)含有望書信(xin)的意思。因為古代有鴻(hong)雁傳書的傳說。
?青樓:油(you)漆成青色的(de)樓。唐朝以前的(de)詩中一般用來指女子的(de)住(zhu)處(chu)。
?盡日:整天。
?垂(chui)手(shou):女子垂(chui)下扶著欄桿(gan)的(de)手(shou)。
?“卷簾”二句:卷簾眺(tiao)望(wang),只看(kan)見(jian)高高的天空和不斷蕩(dang)(dang)漾著的碧波的江水(shui)(shui)。海水(shui)(shui),這里指(zhi)浩蕩(dang)(dang)的江水(shui)(shui)。一說(shuo)指(zhi)秋(qiu)夜的藍(lan)天。
?海水夢悠(you)(you)悠(you)(you):夢境像(xiang)浩蕩的江水一樣悠(you)(you)長。
想起梅(mei)花(hua)去西洲,折(zhe)梅(mei)寄往江北岸。
杏紅衣衫穿身上,兩鬢漆黑雛(chu)鴉(ya)般。
借問西洲在(zai)何處?橋頭渡口坐小船。
日暮伯勞(lao)妤(yu)單棲,風(feng)吹烏臼(jiu)思緒添。
烏(wu)臼(jiu)樹下是門(men)外(wai),門(men)里女郎戴翠鈿。
開門不見郎君(jun)至,無奈出門采紅蓮。
南塘秋色采(cai)蓮(lian)時,蓮(lian)花盛開過人頭。
低(di)頭采(cai)蓮更憐子,蓮子青(qing)青(qing)如水流(liu)。
把(ba)蓮放置懷袖中,蓮心似火紅彤彤。
思(si)念(nian)郎君(jun)郎不至,仰起頭來望飛(fei)鴻。
飛(fei)鴻(hong)落滿西洲上,登上青樓望(wang)郎還。
樓高遠眺不見(jian)郎,整整一天倚欄桿。
欄(lan)杄彎(wan)(wan)彎(wan)(wan)又曲曲,手扶欄(lan)杄白(bai)如玉。
卷起簾來碧天髙,猶如海水搖碧霄。
悠悠夢幻似海(hai)水(shui),你憂我愁兩不堪(kan)。
祈望南風知我心,吹我入夢西(xi)洲(zhou)見。
北宋郭(guo)茂倩編的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)《樂府詩(shi)集》把《西洲(zhou)曲(qu)(qu)》歸在(zai)“雜曲(qu)(qu)歌(ge)辭(ci)”中,題(ti)作(zuo)“古辭(ci)”。關于(yu)這(zhe)首詩(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)時代(dai)和作(zuo)者有許多不(bu)(bu)同的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)說(shuo)(shuo)法。有些(xie)版本說(shuo)(shuo)是江淹或梁武(wu)帝(di),都(dou)不(bu)(bu)可(ke)信。從其(qi)格(ge)調及詞句(ju)(ju)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)工巧來(lai)看,它(ta)應是經過文人(ren)加(jia)工修潤(run)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)南朝(chao)后(hou)期的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)民歌(ge),可(ke)能(neng)產生于(yu)梁代(dai)。根據溫庭(ting)筠寫的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)《西洲(zhou)曲(qu)(qu)》中“西洲(zhou)風色好,遙(yao)見武(wu)昌樓”的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)句(ju)(ju)子推測,西洲(zhou)應在(zai)武(wu)昌附近,可(ke)能(neng)是武(wu)昌市西南方長江中的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)鸚鵡洲(zhou)。《西洲(zhou)曲(qu)(qu)》是一首情歌(ge)。由(you)于(yu)它(ta)“聲情搖曳而纖回”(《古詩(shi)歸》),有些(xie)詩(shi)句(ju)(ju)不(bu)(bu)很連貫,意(yi)思不(bu)(bu)夠明顯,所以對其(qi)內容歷(li)來(lai)都(dou)有不(bu)(bu)同的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)解釋。大致來(lai)說(shuo)(shuo),這(zhe)是一首作(zuo)者的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)側面描(miao)繪與人(ren)物的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)自我抒情相互結合的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)情歌(ge)。它(ta)表現一個居住在(zai)西洲(zhou)附近的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)女子當愛人(ren)到江北去后(hou),她(ta)思念和等待愛人(ren)回來(lai)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)思想感(gan)情。作(zuo)者很善(shan)于(yu)緊(jin)扣住節候和客觀(guan)景物的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)變(bian)化(hua)來(lai)刻畫(hua)女子細膩、纏綿(mian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)情感(gan)。詩(shi)中多用“接字”和“鉤句(ju)(ju)”,以加(jia)強詩(shi)歌(ge)語(yu)言的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)音樂節奏(zou)感(gan)。這(zhe)種婉約、細致的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)風格(ge)正體現了南朝(chao)民歌(ge)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)特色,說(shuo)(shuo)明它(ta)可(ke)能(neng)是《吳歌(ge)》《西曲(qu)(qu)》最成熟階段的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)作(zuo)品(pin)。
此(ci)詩(shi)以(yi)四句(ju)為一(yi)節(jie)(jie),基本(ben)上也(ye)(ye)是(shi)四句(ju)一(yi)換韻,節(jie)(jie)與(yu)節(jie)(jie)之間用民(min)歌慣(guan)用的(de)(de)“接字”法(fa)(fa)相勾聯,讀來(lai)(lai)音(yin)調和美(mei)(mei),聲情(qing)搖曳。主要(yao)寫(xie)一(yi)個(ge)少女(nv),刻劃她思(si)念情(qing)侶(lv)的(de)(de)熾熱而(er)微妙(miao)的(de)(de)心情(qing)。然而(er),它(ta)既不是(shi)以(yi)少女(nv)自述(shu)(shu)的(de)(de)第一(yi)人稱口吻來(lai)(lai)寫(xie),也(ye)(ye)不作詩(shi)人第三人稱的(de)(de)客觀描述(shu)(shu),而(er)是(shi)讓這(zhe)位少女(nv)的(de)(de)情(qing)侶(lv)用“憶(yi)”的(de)(de)方式來(lai)(lai)抒寫(xie),所以(yi)全詩(shi)都作男子訴說的(de)(de)口氣。后來(lai)(lai)杜甫的(de)(de)《月夜》,寫(xie)詩(shi)人對月懷(huai)念妻子,卻設想(xiang)妻子對月懷(huai)念自己,正是(shi)使用同樣(yang)的(de)(de)手法(fa)(fa)。通過她的(de)(de)種(zhong)種(zhong)情(qing)況(kuang)的(de)(de)描寫(xie),生(sheng)動地(di)塑造了一(yi)位美(mei)(mei)麗(li)輕靈(ling)、純潔(jie)多情(qing)的(de)(de)少女(nv)形象。這(zhe)是(shi)全詩(shi)在藝術(shu)構(gou)思(si)上的(de)(de)總的(de)(de)設想(xiang);若不這(zhe)樣(yang)理解,那將是(shi)越(yue)理越(yue)亂,最終變成一(yi)團亂麻,使人讀來(lai)(lai)神(shen)秘恍惚,造成似懂非懂的(de)(de)印象。
《西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)曲(qu)(qu)》的(de)(de)(de)(de)(de)語言一如(ru)(ru)民歌的(de)(de)(de)(de)(de)清新質樸而(er)(er)少用(yong)事(shi)典,所(suo)(suo)以(yi)其難(nan)解(jie)并不在(zai)字詞的(de)(de)(de)(de)(de)生(sheng)僻、晦澀(se),而(er)(er)是(shi)整(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)首(shou)(shou)詩(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)詩(shi)意(yi)難(nan)以(yi)得(de)到(dao)一個貫通全(quan)篇(pian)的(de)(de)(de)(de)(de)暢達的(de)(de)(de)(de)(de)解(jie)釋(shi)。之所(suo)(suo)以(yi)如(ru)(ru)此(ci),乃是(shi)因為(wei)詩(shi)歌所(suo)(suo)涉時間、地點、人(ren)(ren)物(wu)、情節等,都(dou)有(you)幽暗(an)不明(ming)之處(chu),難(nan)以(yi)得(de)到(dao)一個一致的(de)(de)(de)(de)(de)解(jie)釋(shi)。也許(xu)正(zheng)因如(ru)(ru)此(ci),“有(you)人(ren)(ren)說(shuo)這詩(shi)是(shi)若干短章的(de)(de)(de)(de)(de)拼(pin)合,內容未(wei)必(bi)是(shi)完(wan)整(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)統一的(de)(de)(de)(de)(de)”(余(yu)冠(guan)英《談西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)曲(qu)(qu)》)。但是(shi)余(yu)冠(guan)英又(you)說(shuo):“這話我(wo)卻不敢信(xin),因為(wei)詩(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)起(qi)(qi)訖都(dou)提到(dao)‘西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)’,中間也一再(zai)提到(dao)‘西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)’,分明(ming)首(shou)(shou)尾可(ke)以(yi)貫串,全(quan)篇(pian)必(bi)然(ran)是(shi)一個整(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)體,且必(bi)然(ran)道著一個與西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)有(you)關的(de)(de)(de)(de)(de)故事(shi)。”可(ke)以(yi)說(shuo),如(ru)(ru)果《西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)曲(qu)(qu)》不是(shi)一個整(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)體,那(nei)么(me)所(suo)(suo)謂“《西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)曲(qu)(qu)》標志著南(nan)(nan)朝民歌在(zai)藝(yi)術(shu)發展上的(de)(de)(de)(de)(de)最高成(cheng)就”,便(bian)無從(cong)(cong)談起(qi)(qi)。因此(ci),求(qiu)得(de)《西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)曲(qu)(qu)》詩(shi)意(yi)的(de)(de)(de)(de)(de)完(wan)整(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)而(er)(er)暢達的(de)(de)(de)(de)(de)解(jie)釋(shi),便(bian)直接關乎(hu)其文學史地位的(de)(de)(de)(de)(de)評(ping)價。也正(zheng)是(shi)在(zai)這個問題上,對《西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)曲(qu)(qu)》這篇(pian)名作(zuo)的(de)(de)(de)(de)(de)“猜想”遠未(wei)完(wan)成(cheng),而(er)(er)不僅(jin)(jin)僅(jin)(jin)是(shi)一個“詩(shi)無達詁”的(de)(de)(de)(de)(de)問題。余(yu)冠(guan)英在(zai)《西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)曲(qu)(qu)》的(de)(de)(de)(de)(de)注釋(shi)中說(shuo):這首(shou)(shou)詩(shi)寫一個女子(zi)對所(suo)(suo)歡的(de)(de)(de)(de)(de)思和憶(yi)。開頭說(shuo)她憶(yi)起(qi)(qi)梅落西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)那(nei)可(ke)紀念(nian)的(de)(de)(de)(de)(de)情景(jing),便(bian)寄一枝梅花(hua)給(gei)在(zai)江北(bei)的(de)(de)(de)(de)(de)所(suo)(suo)歡,來(lai)喚起(qi)(qi)他(ta)相同的(de)(de)(de)(de)(de)記憶(yi),以(yi)下(xia)便(bian)寫她從(cong)(cong)春(chun)(chun)到(dao)秋(qiu),從(cong)(cong)早(zao)(zao)到(dao)晚的(de)(de)(de)(de)(de)相思。詩(shi)中有(you)許(xu)多辭句表明(ming)季節,如(ru)(ru)“折梅”表早(zao)(zao)春(chun)(chun),“單衫”表春(chun)(chun)夏之交,“采紅蓮”應在(zai)六月,“南(nan)(nan)塘秋(qiu)”該是(shi)早(zao)(zao)秋(qiu)(因為(wei)還有(you)“蓮花(hua)過人(ren)(ren)頭”),“弄蓮子(zi)”已到(dao)八月,“鴻飛滿西(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)”便(bian)是(shi)深秋(qiu)景(jing)象。
這(zhe)一(yi)具有(you)經(jing)典性(xing)的(de)解(jie)釋,至(zhi)少(shao)意在(zai)解(jie)決(jue)(jue)這(zhe)樣(yang)三個(ge)(ge)問(wen)題:第(di)一(yi),這(zhe)首詩是(shi)一(yi)個(ge)(ge)多情(qing)女(nv)(nv)(nv)子(zi)(zi)對(dui)自己情(qing)郎的(de)思念之歌。游國(guo)恩曾(ceng)以(yi)(yi)為(wei)《西洲(zhou)(zhou)(zhou)曲》從開頭(tou)到“海水搖空綠”句皆(jie)為(wei)男子(zi)(zi)口(kou)氣(qi),只有(you)末四(si)句為(wei)女(nv)(nv)(nv)子(zi)(zi)自道心事;葉玉華則認為(wei)全詩部是(shi)女(nv)(nv)(nv)子(zi)(zi)的(de)口(kou)吻。余冠英(ying)確定“這(zhe)首詩寫(xie)一(yi)個(ge)(ge)女(nv)(nv)(nv)子(zi)(zi)對(dui)所(suo)歡(huan)的(de)思和(he)憶”,而(er)以(yi)(yi)為(wei)“篇末四(si)句當然是(shi)女(nv)(nv)(nv)子(zi)(zi)的(de)口(kou)氣(qi),這(zhe)四(si)句以(yi)(yi)上卻不(bu)妨都作為(wei)第(di)三者的(de)敘(xu)述”,可以(yi)(yi)說已(yi)經(jing)解(jie)決(jue)(jue)了這(zhe)個(ge)(ge)問(wen)題,研(yan)究者已(yi)無疑義(yi)。第(di)二,詩中女(nv)(nv)(nv)子(zi)(zi)居(ju)于江(jiang)(jiang)南,而(er)其情(qing)郎住(zhu)(zhu)于江(jiang)(jiang)北,西洲(zhou)(zhou)(zhou)則是(shi)二人共同紀念的(de)地(di)(di)方。余冠英(ying)說:“西洲(zhou)(zhou)(zhou)固然不(bu)是(shi)詩中女(nv)(nv)(nv)子(zi)(zi)現(xian)在(zai)居(ju)住(zhu)(zhu)之地(di)(di),也不(bu)是(shi)男子(zi)(zi)現(xian)在(zai)居(ju)住(zhu)(zhu)之地(di)(di),它是(shi)另一(yi)個(ge)(ge)地(di)(di)方。……它何妨是(shi)一(yi)個(ge)(ge)名副其實(shi)的(de)江(jiang)(jiang)中的(de)洲(zhou)(zhou)(zhou)呢(ni)?”第(di)三,這(zhe)首詩寫(xie)的(de)是(shi)“四(si)季相思”。
顯然,上(shang)述三個(ge)(ge)問(wen)題(ti)(ti)正(zheng)是(shi)(shi)(shi)(shi)理解《西洲(zhou)曲》的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)關鍵。如(ru)果說(shuo)(shuo)(shuo),第一(yi)(yi)(yi)個(ge)(ge)問(wen)題(ti)(ti)已(yi)不成問(wen)題(ti)(ti),研究者早已(yi)取得共識;那么(me)(me),后兩(liang)個(ge)(ge)問(wen)題(ti)(ti)雖很少有人再有疑問(wen),但是(shi)(shi)(shi)(shi),要(yao)想貫通(tong)(tong)全詩(shi)(shi),其中仍有阻隔。首先,女(nv)(nv)子(zi)(zi)(zi)居(ju)于江(jiang)(jiang)(jiang)南(nan),其情郎(lang)居(ju)于江(jiang)(jiang)(jiang)北,這(zhe)(zhe)(zhe)是(shi)(shi)(shi)(shi)沒有問(wen)題(ti)(ti)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de);但西洲(zhou)與(yu)江(jiang)(jiang)(jiang)南(nan)、江(jiang)(jiang)(jiang)北的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)關系是(shi)(shi)(shi)(shi)什么(me)(me)呢(ni)?一(yi)(yi)(yi)般據詩(shi)(shi)中“西洲(zhou)在何(he)處,兩(liang)槳橋頭渡”二句(ju)(ju),認為(wei)西洲(zhou)距(ju)女(nv)(nv)子(zi)(zi)(zi)居(ju)處不遠(yuan)(yuan),或(huo)謂(wei)即在江(jiang)(jiang)(jiang)南(nan),或(huo)謂(wei)距(ju)江(jiang)(jiang)(jiang)南(nan)岸(an)不遠(yuan)(yuan)而(er)兩(liang)槳可渡。那么(me)(me),其與(yu)江(jiang)(jiang)(jiang)北便相(xiang)距(ju)甚遙(yao)。但是(shi)(shi)(shi)(shi),詩(shi)(shi)末卻說(shuo)(shuo)(shuo):“南(nan)風知我(wo)意(yi)(yi)(yi),吹夢(meng)到西洲(zhou)。”這(zhe)(zhe)(zhe)兩(liang)句(ju)(ju)千古傳頌,正(zheng)因其涉想新奇,情思無限;它(ta)寄(ji)托的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)顯然是(shi)(shi)(shi)(shi)這(zhe)(zhe)(zhe)位女(nv)(nv)子(zi)(zi)(zi)對(dui)情郎(lang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)思念(nian)之情,如(ru)果西洲(zhou)離女(nv)(nv)子(zi)(zi)(zi)居(ju)處不遠(yuan)(yuan),“吹夢(meng)”又有何(he)必要(yao)?其次,正(zheng)如(ru)余冠(guan)英(ying)所(suo)說(shuo)(shuo)(shuo):“這(zhe)(zhe)(zhe)首詩(shi)(shi)表面看來像是(shi)(shi)(shi)(shi)若干首絕句(ju)(ju)聯(lian)接而(er)成,其實是(shi)(shi)(shi)(shi)兩(liang)句(ju)(ju)一(yi)(yi)(yi)截。”所(suo)謂(wei)“兩(liang)句(ju)(ju)一(yi)(yi)(yi)截”,正(zheng)是(shi)(shi)(shi)(shi)從(cong)詩(shi)(shi)意(yi)(yi)(yi)著(zhu)眼的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de);所(suo)謂(wei)“續(xu)續(xu)相(xiang)生,連(lian)(lian)跗接萼”,正(zheng)說(shuo)(shuo)(shuo)明整(zheng)(zheng)首詩(shi)(shi)詩(shi)(shi)意(yi)(yi)(yi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)完整(zheng)(zheng)、統一(yi)(yi)(yi)而(er)渾然一(yi)(yi)(yi)體。以(yi)“兩(liang)句(ju)(ju)一(yi)(yi)(yi)截”的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)形(xing)式(shi)而(er)寫(xie)“四(si)季相(xiang)思”,不僅少見,而(er)且很可能會(hui)破壞詩(shi)(shi)意(yi)(yi)(yi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)完整(zheng)(zheng)、統一(yi)(yi)(yi)。詩(shi)(shi)歌所(suo)寫(xie),乃(nai)一(yi)(yi)(yi)位女(nv)(nv)子(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)所(suo)思所(suo)想所(suo)作(zuo)(zuo)(zuo)所(suo)為(wei),尤其是(shi)(shi)(shi)(shi)她(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一(yi)(yi)(yi)連(lian)(lian)串(chuan)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)動作(zuo)(zuo)(zuo);這(zhe)(zhe)(zhe)一(yi)(yi)(yi)連(lian)(lian)串(chuan)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)動作(zuo)(zuo)(zuo)怎(zen)么(me)(me)會(hui)分到四(si)季寫(xie)呢(ni)?比如(ru),從(cong)開門盼(pan)郎(lang)至出門采蓮.從(cong)采蓮南(nan)塘至低首弄蓮,這(zhe)(zhe)(zhe)顯然是(shi)(shi)(shi)(shi)這(zhe)(zhe)(zhe)位女(nv)(nv)子(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一(yi)(yi)(yi)系列(lie)連(lian)(lian)貫的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)動作(zuo)(zuo)(zuo),怎(zen)么(me)(me)可以(yi)分散到幾(ji)個(ge)(ge)月去(qu)寫(xie)呢(ni)?現代(dai)影視藝術有所(suo)謂(wei)“蒙(meng)太奇”的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)藝術手(shou)法,通(tong)(tong)過(guo)鏡頭的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)剪接、組(zu)合,可以(yi)有較長(chang)時(shi)間的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)跨越、銜接而(er)產生連(lian)(lian)貫的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)效果。但省略(lve)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)時(shi)間亦必須有結果體現出來,連(lian)(lian)貫只是(shi)(shi)(shi)(shi)效果的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)連(lian)(lian)貫,決(jue)不可一(yi)(yi)(yi)個(ge)(ge)連(lian)(lian)續(xu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)動作(zuo)(zuo)(zuo)跨越很長(chang)時(shi)間。因此,如(ru)果說(shuo)(shuo)(shuo)《西洲(zhou)曲》寫(xie)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)是(shi)(shi)(shi)(shi)“四(si)季相(xiang)思”,即在現代(dai)藝術也是(shi)(shi)(shi)(shi)頗難理解的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de),更(geng)何(he)況它(ta)是(shi)(shi)(shi)(shi)千余年前的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)作(zuo)(zuo)(zuo)品呢(ni)?不過(guo)最后一(yi)(yi)(yi)句(ju)(ju)說(shuo)(shuo)(shuo)“南(nan)風知我(wo)意(yi)(yi)(yi),吹夢(meng)到西洲(zhou)”,也可以(yi)理解為(wei)本詩(shi)(shi)描寫(xie)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)是(shi)(shi)(shi)(shi)一(yi)(yi)(yi)個(ge)(ge)人的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)夢(meng)境(jing),這(zhe)(zhe)(zhe)樣詩(shi)(shi)中四(si)季更(geng)迭的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)紛(fen)亂意(yi)(yi)(yi)象就不難理解了。
以上兩個(ge)問題是(shi)密切相關的。詩(shi)歌(ge)所(suo)(suo)涉地(di)(di)(di)點不(bu)(bu)(bu)確(que)或理解(jie)(jie)(jie)有(you)(you)誤,便難以真(zhen)正(zheng)(zheng)弄清其(qi)所(suo)(suo)涉時間。這(zhe)(zhe)兩個(ge)問題的幽(you)暗不(bu)(bu)(bu)明(ming)(ming)(ming),便使得整首詩(shi)詩(shi)意(yi)難以連(lian)貫,許(xu)多解(jie)(jie)(jie)釋也(ye)就(jiu)(jiu)齟齬難合(he)。其(qi)實,詩(shi)歌(ge)的末四句(ju)為(wei)女子(zi)(zi)自道(dao)向無異(yi)議,而(er)“南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)風知我(wo)意(yi),吹(chui)(chui)夢(meng)(meng)(meng)到(dao)西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)”,則明(ming)(ming)(ming)確(que)地(di)(di)(di)顯示出西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)即是(shi)這(zhe)(zhe)位女子(zi)(zi)的情郎所(suo)(suo)居之(zhi)(zhi)地(di)(di)(di),它正(zheng)(zheng)在(zai)江(jiang)北(bei)(bei)。只(zhi)(zhi)有(you)(you)如此理解(jie)(jie)(jie),才能真(zhen)正(zheng)(zheng)確(que)切把握“南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)風吹(chui)(chui)夢(meng)(meng)(meng)”的詩(shi)意(yi)。范云(yun)(yun)《閨(gui)思》詩(shi)有(you)(you)“幾(ji)回明(ming)(ming)(ming)月(yue)夜,飛夢(meng)(meng)(meng)到(dao)郎邊”句(ju),李白《聞(wen)王昌(chang)齡左遷(qian)龍(long)標(biao)遙(yao)有(you)(you)此寄》詩(shi)有(you)(you)“我(wo)寄愁心與明(ming)(ming)(ming)月(yue),隨(sui)風直到(dao)夜郎西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)”句(ju),皆從《西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)曲》化出;他(ta)們(men)對(dui)“南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)風吹(chui)(chui)夢(meng)(meng)(meng)”詩(shi)意(yi)的理解(jie)(jie)(jie),正(zheng)(zheng)說明(ming)(ming)(ming)西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)只(zhi)(zhi)能是(shi)情郎所(suo)(suo)居之(zhi)(zhi)地(di)(di)(di)。溫庭筠《西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)曲》謂(wei)(wei)“西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)風色好,遙(yao)見(jian)武昌(chang)樓(lou)”。武昌(chang)在(zai)長江(jiang)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)岸,既云(yun)(yun)“遙(yao)見(jian)”則西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)可能正(zheng)(zheng)在(zai)江(jiang)北(bei)(bei)。而(er)據“出門采紅蓮。采蓮南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)塘(tang)(tang)秋”之(zhi)(zhi)句(ju),可知詩(shi)中(zhong)女子(zi)(zi)距南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)塘(tang)(tang)之(zhi)(zhi)地(di)(di)(di)不(bu)(bu)(bu)遠。《新唐書·地(di)(di)(di)理志》說:“鐘陵,貞(zhen)元中(zhong)又更名,縣(xian)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)有(you)(you)東湖。元和三年,刺史韋丹開南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)塘(tang)(tang)斗門以節江(jiang)水(shui),開陂塘(tang)(tang)以溉田。”耿(geng)湋《春日洪州即事》亦云(yun)(yun):“鐘陵春日好,春水(shui)滿南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)塘(tang)(tang)。”可見(jian)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)塘(tang)(tang)在(zai)鐘陵附(fu)(fu)近(jin),即在(zai)今江(jiang)西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)昌(chang)附(fu)(fu)近(jin)。因此,詩(shi)中(zhong)女子(zi)(zi)乃居于南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)昌(chang)附(fu)(fu)近(jin),其(qi)與西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)相去遠矣;所(suo)(suo)謂(wei)(wei)“南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)風”、“吹(chui)(chui)夢(meng)(meng)(meng)”,正(zheng)(zheng)以此也(ye)。借用余(yu)冠英的話(hua)說:“‘江(jiang)北(bei)(bei)’可不(bu)(bu)(bu)見(jian)得近(jin)啊!要(yao)是(shi)近(jin),就(jiu)(jiu)不(bu)(bu)(bu)會(hui)有(you)(you)這(zhe)(zhe)許(xu)多夢(meng)(meng)(meng),許(xu)多愁,也(ye)就(jiu)(jiu)沒有(you)(you)這(zhe)(zhe)首詩(shi)了。”所(suo)(suo)以西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)正(zheng)(zheng)在(zai)江(jiang)北(bei)(bei),《西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)曲》所(suo)(suo)謂(wei)(wei)“江(jiang)北(bei)(bei)”亦正(zheng)(zheng)指(zhi)西(xi)(xi)(xi)(xi)(xi)洲(zhou)(zhou)。
確(que)定了詩(shi)(shi)(shi)歌(ge)所(suo)(suo)(suo)涉地點,則詩(shi)(shi)(shi)意(yi)的(de)貫通便較為(wei)(wei)容(rong)易了。首二句“憶(yi)梅下(xia)西(xi)洲(zhou),折(zhe)(zhe)(zhe)梅寄(ji)(ji)江(jiang)北”,并(bing)非寫梅落西(xi)洲(zhou)、女(nv)子折(zhe)(zhe)(zhe)梅。“下(xia)”者,到(dao)(dao)也。溫庭筠《西(xi)洲(zhou)曲(qu)》謂(wei)(wei):“悠(you)(you)(you)悠(you)(you)(you)復(fu)悠(you)(you)(you)悠(you)(you)(you),昨日下(xia)西(xi)洲(zhou)。”“下(xia)”正是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)“到(dao)(dao)”的(de)意(yi)思(si)(si)(si)。南(nan)朝(chao)民歌(ge)《那呵(he)灘》亦有:“聞歡(huan)下(xia)揚(yang)州,相(xiang)送江(jiang)津灣。”其意(yi)甚(shen)明(ming)。但“憶(yi)梅下(xia)西(xi)洲(zhou)”也并(bing)非這(zhe)位(wei)女(nv)子要到(dao)(dao)西(xi)洲(zhou)去折(zhe)(zhe)(zhe)梅花(hua),而(er)(er)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)說這(zhe)位(wei)女(nv)子想(xiang)到(dao)(dao)自己所(suo)(suo)(suo)寄(ji)(ji)梅花(hua)可能早已(yi)到(dao)(dao)了西(xi)洲(zhou),到(dao)(dao)了情郎的(de)手(shou)中(zhong)。“折(zhe)(zhe)(zhe)梅寄(ji)(ji)江(jiang)北”是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)對“憶(yi)梅下(xia)西(xi)洲(zhou)”的(de)補充說明(ming),或(huo)謂(wei)(wei)首二句就是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)一個倒裝(zhuang)句。“折(zhe)(zhe)(zhe)梅”是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)過去所(suo)(suo)(suo)為(wei)(wei),“憶(yi)梅“才是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)此(ci)時(shi)所(suo)(suo)(suo)思(si)(si)(si)。只有如(ru)此(ci)理解(jie),方與(yu)(yu)下(xia)文(wen)(wen)所(suo)(suo)(suo)寫季(ji)(ji)節(jie)相(xiang)合(he)。如(ru)上(shang)所(suo)(suo)(suo)述,謂(wei)(wei)此(ci)詩(shi)(shi)(shi)為(wei)(wei)“四(si)季(ji)(ji)相(xiang)思(si)(si)(si)”實難講通,這(zhe)不(bu)僅因(yin)為(wei)(wei)詩(shi)(shi)(shi)意(yi)難貫,而(er)(er)且通常所(suo)(suo)(suo)謂(wei)(wei)詩(shi)(shi)(shi)中(zhong)表(biao)(biao)(biao)(biao)明(ming)季(ji)(ji)節(jie)的(de)辭(ci)句,其實不(bu)然。如(ru)謂(wei)(wei)“單(dan)衫”句表(biao)(biao)(biao)(biao)春夏之(zhi)(zhi)交或(huo)春天(tian),“單(dan)衫”豈止(zhi)春天(tian)可穿?“杏子紅(hong)(黃)”與(yu)(yu)“鴉雛色”相(xiang)對而(er)(er)言,所(suo)(suo)(suo)指為(wei)(wei)“單(dan)衫”色彩,亦不(bu)表(biao)(biao)(biao)(biao)明(ming)季(ji)(ji)節(jie)。又如(ru)謂(wei)(wei)“日暮伯(bo)(bo)勞(lao)飛”表(biao)(biao)(biao)(biao)夏天(tian),更屬(shu)望文(wen)(wen)生解(jie)。《禮(li)記(ji)·月(yue)(yue)(yue)令》誠有“仲夏鵙(ju)始(shi)鳴(ming)(ming)”之(zhi)(zhi)載,《詩(shi)(shi)(shi)經(jing)·豳(bin)風(feng)·七月(yue)(yue)(yue)》亦有“七月(yue)(yue)(yue)鳴(ming)(ming)鵙(ju)”之(zhi)(zhi)句,“鵙(ju)”即為(wei)(wei)伯(bo)(bo)勞(lao);但伯(bo)(bo)勞(lao)“始(shi)鳴(ming)(ming)”與(yu)(yu)“伯(bo)(bo)勞(lao)飛”井非一回(hui)事是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)顯然可見(jian)的(de)。因(yin)此(ci),《西(xi)洲(zhou)曲(qu)》所(suo)(suo)(suo)涉時(shi)節(jie)決不(bu)用“猜(cai)”,“采蓮南(nan)塘(tang)秋(qiu)(qiu)”已(yi)作了明(ming)確(que)說明(ming);至于采蓮時(shi)節(jie)又有“蓮花(hua)過人頭”亦并(bing)不(bu)奇怪,故亦不(bu)必再分初秋(qiu)(qiu)、中(zhong)秋(qiu)(qiu)和(he)深(shen)秋(qiu)(qiu)。所(suo)(suo)(suo)以,秋(qiu)(qiu)天(tian)便是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)《西(xi)洲(zhou)曲(qu)》的(de)季(ji)(ji)節(jie)背景。“秋(qiu)(qiu)露(lu)如(ru)珠,秋(qiu)(qiu)月(yue)(yue)(yue)如(ru)圭,明(ming)月(yue)(yue)(yue)白(bai)露(lu),光陰往來(lai);與(yu)(yu)子之(zhi)(zhi)別,思(si)(si)(si)心(xin)徘徊”(江(jiang)淹《別賦》),正是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)在秋(qiu)(qiu)日懷人時(shi)節(jie),這(zhe)位(wei)女(nv)子想(xiang)起自己曾寄(ji)(ji)梅花(hua)一事,從而(er)(er)有所(suo)(suo)(suo)盼望。先說“憶(yi)梅下(xia)西(xi)洲(zhou)”,而(er)(er)后補充自己曾經(jing)“折(zhe)(zhe)(zhe)梅寄(ji)(ji)江(jiang)北”,正表(biao)(biao)(biao)(biao)明(ming)心(xin)情的(de)迫切(qie)和(he)思(si)(si)(si)念之(zhi)(zhi)深(shen)重(zhong),極為(wei)(wei)切(qie)合(he)此(ci)時(shi)女(nv)子的(de)心(xin)態。實際(ji)上(shang),憶(yi)及折(zhe)(zhe)(zhe)梅、寄(ji)(ji)梅之(zhi)(zhi)事,只是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)一個“引子”,是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)綿(mian)綿(mian)之(zhi)(zhi)思(si)(si)(si)的(de)開始(shi)。
詩篇在(zai)(zai)寫了(le)(le)(le)(le)女(nv)(nv)子(zi)想(xiang)到(dao)西洲以(yi)后(hou),插敘了(le)(le)(le)(le)一(yi)(yi)下(xia)女(nv)(nv)子(zi)的(de)(de)打扮(ban)及其(qi)(qi)(qi)美(mei)麗的(de)(de)容(rong)貌,即“單(dan)衫(shan)杏子(zi)紅(黃),雙鬢鴉雛(chu)色”,這(zhe)可(ke)以(yi)說(shuo)是(shi)一(yi)(yi)種體察(cha)入(ru)微的(de)(de)心(xin)理(li)(li)描繪或烘托(tuo)。本來(lai)(lai),“西洲在(zai)(zai)何處”的(de)(de)交代(dai)緊承“折梅寄江(jiang)北(bei)”正合乎邏輯(ji);然而(er)女(nv)(nv)主(zhu)人公既想(xiang)起了(le)(le)(le)(le)情(qing)(qing)郎(lang),想(xiang)起了(le)(le)(le)(le)自己(ji)曾折梅寄往江(jiang)北(bei),因而(er)她多少抱有(you)情(qing)(qing)郎(lang)可(ke)能歸來(lai)(lai)的(de)(de)希(xi)(xi)(xi)望(wang)(wang),下(xia)文(wen)所(suo)謂“開(kai)門郎(lang)不(bu)至”正說(shuo)明(ming)了(le)(le)(le)(le)這(zhe)一(yi)(yi)希(xi)(xi)(xi)望(wang)(wang)的(de)(de)存在(zai)(zai)。正因有(you)這(zhe)個希(xi)(xi)(xi)望(wang)(wang),她才在(zai)(zai)想(xiang)到(dao)了(le)(le)(le)(le)情(qing)(qing)郎(lang)之后(hou),立即注意到(dao)自己(ji)的(de)(de)裝束和姿容(rong),所(suo)謂“女(nv)(nv)為(wei)悅己(ji)者容(rong)”,要是(shi)情(qing)(qing)郎(lang)已站在(zai)(zai)門外(wai)了(le)(le)(le)(le)呢?所(suo)以(yi)這(zhe)兩(liang)句(ju)正絕妙地(di)刻(ke)畫出(chu)女(nv)(nv)主(zhu)入(ru)公此時的(de)(de)心(xin)理(li)(li)活動,而(er)不(bu)只(zhi)是(shi)對(dui)其(qi)(qi)(qi)裝束的(de)(de)簡單(dan)交代(dai)。“西洲在(zai)(zai)何處?兩(liang)槳(jiang)橋(qiao)頭(tou)渡(du)”二句(ju),既交代(dai)了(le)(le)(le)(le)西洲之位置,亦(yi)(yi)表現出(chu)此女(nv)(nv)子(zi)對(dui)其(qi)(qi)(qi)掛懷之情(qing)(qing);之所(suo)以(yi)值得如(ru)此魂牽夢繞,正因其(qi)(qi)(qi)為(wei)情(qing)(qing)郎(lang)所(suo)在(zai)(zai)地(di)。所(suo)謂“兩(liang)槳(jiang)橋(qiao)頭(tou)渡(du)”,一(yi)(yi)般釋(shi)為(wei)劃兩(liang)下(xia)槳(jiang)就到(dao)了(le)(le)(le)(le),所(suo)距(ju)很近。其(qi)(qi)(qi)實這(zhe)是(shi)誤解(jie)。南(nan)朝(chao)民(min)歌的(de)(de)《西曲歌》中有(you)《莫愁(chou)樂》二首,其(qi)(qi)(qi)一(yi)(yi)云:“莫愁(chou)在(zai)(zai)何處?莫愁(chou)石城(cheng)西。艇子(zi)打兩(liang)槳(jiang),催(cui)送莫愁(chou)來(lai)(lai)。”所(suo)謂“兩(liang)槳(jiang)”,指的(de)(de)就是(shi)船(chuan)的(de)(de)兩(liang)個槳(jiang);在(zai)(zai)《西洲曲》中,借(jie)以(yi)指船(chuan)。其(qi)(qi)(qi)意是(shi)說(shuo),要到(dao)西洲去,需要乘船(chuan)過江(jiang),此亦(yi)(yi)正說(shuo)明(ming)西洲在(zai)(zai)江(jiang)北(bei)。以(yi)上(shang)六句(ju)所(suo)描繪的(de)(de)乃是(shi)一(yi)(yi)個靜(jing)坐(zuo)相思的(de)(de)女(nv)(nv)子(zi)的(de)(de)形(xing)象,而(er)非(fei)正乘船(chuan)到(dao)西洲采(cai)梅的(de)(de)女(nv)(nv)子(zi)形(xing)象。如(ru)此理(li)(li)解(jie),則與下(xia)文(wen)正好(hao)貫通。
“日(ri)(ri)暮伯勞(lao)飛(fei),風(feng)吹烏臼樹(shu)”,是(shi)(shi)對女(nv)(nv)主(zhu)(zhu)人(ren)(ren)公(gong)居(ju)住環境的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)描(miao)寫(xie)。《古(gu)微書(shu)》說:“博勞(lao)好(hao)單(dan)棲(qi)。”所(suo)(suo)(suo)以(yi)(yi),這(zhe)里的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)環境描(miao)寫(xie)也是(shi)(shi)一(yi)(yi)種(zhong)象(xiang)征,顯(xian)示(shi)(shi)了(le)(le)這(zhe)位女(nv)(nv)子(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)孤(gu)獨(du)和凄清。“樹(shu)下即門(men)(men)(men)(men)前,門(men)(men)(men)(men)中露翠鈿(dian)”,則(ze)(ze)靜坐相(xiang)(xiang)思(si)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)女(nv)(nv)子(zi)形象(xiang)方(fang)直接呈現(xian)(xian)(xian)出(chu)(chu)來(lai)。如(ru)上(shang)所(suo)(suo)(suo)說,盼(pan)望(wang)(wang)郎(lang)(lang)(lang)歸已在情(qing)(qing)(qing)(qing)理之(zhi)(zhi)中,而(er)(er)(er)(er)(er)歸來(lai)又(you)并(bing)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)是(shi)(shi)現(xian)(xian)(xian)實;“開門(men)(men)(men)(men)郎(lang)(lang)(lang)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)至(zhi)(zhi)”就既(ji)寫(xie)了(le)(le)現(xian)(xian)(xian)實的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)嚴酷,又(you)暗含了(le)(le)女(nv)(nv)主(zhu)(zhu)人(ren)(ren)公(gong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)希望(wang)(wang)。靜坐相(xiang)(xiang)思(si)無(wu)望(wang)(wang),便(bian)“出(chu)(chu)門(men)(men)(men)(men)采(cai)(cai)紅蓮(lian)(lian)”,以(yi)(yi)遣不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)盡(jin)(jin)(jin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)相(xiang)(xiang)思(si)之(zhi)(zhi)情(qing)(qing)(qing)(qing)。然(ran)而(er)(er)(er)(er)(er),既(ji)然(ran)帶著(zhu)思(si)念的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)心情(qing)(qing)(qing)(qing)“出(chu)(chu)門(men)(men)(men)(men)”,則(ze)(ze)相(xiang)(xiang)思(si)之(zhi)(zhi)情(qing)(qing)(qing)(qing)注(zhu)定非(fei)但(dan)難以(yi)(yi)去除,反而(er)(er)(er)(er)(er)因(yin)采(cai)(cai)蓮(lian)(lian)而(er)(er)(er)(er)(er)加(jia)重(zhong)。以(yi)(yi)下對采(cai)(cai)蓮(lian)(lian)情(qing)(qing)(qing)(qing)節的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)細(xi)致描(miao)繪,正(zheng)體現(xian)(xian)(xian)了(le)(le)這(zhe)種(zhong)情(qing)(qing)(qing)(qing)形。研究者早(zao)已指(zhi)(zhi)出(chu)(chu),“蓮(lian)(lian)”與“憐”諧音(yin)雙關,則(ze)(ze)“青(qing)(qing)(qing)如(ru)水(shui)”的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)“蓮(lian)(lian)子(zi)”正(zheng)是(shi)(shi)女(nv)(nv)主(zhu)(zhu)人(ren)(ren)公(gong)純潔愛情(qing)(qing)(qing)(qing)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)象(xiang)征,也就難怪其如(ru)此(ci)愛憐,以(yi)(yi)至(zhi)(zhi)于“置蓮(lian)(lian)懷袖中”了(le)(le);“蓮(lian)(lian)心徹底(di)紅”,可以(yi)(yi)說是(shi)(shi)他們之(zhi)(zhi)間愛情(qing)(qing)(qing)(qing)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)象(xiang)征。在此(ci)情(qing)(qing)(qing)(qing)形之(zhi)(zhi)下,這(zhe)位女(nv)(nv)子(zi)盼(pan)郎(lang)(lang)(lang)歸的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)心情(qing)(qing)(qing)(qing)也就更(geng)加(jia)迫(po)切,以(yi)(yi)至(zhi)(zhi)于“憶(yi)郎(lang)(lang)(lang)郎(lang)(lang)(lang)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)至(zhi)(zhi),仰首(shou)(shou)望(wang)(wang)飛(fei)鴻”了(le)(le)。詩(shi)歌(ge)對女(nv)(nv)主(zhu)(zhu)人(ren)(ren)公(gong)翹首(shou)(shou)以(yi)(yi)望(wang)(wang)飛(fei)鴻的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)描(miao)繪可謂(wei)(wei)(wei)(wei)(wei)生動傳(chuan)神,韻味悠(you)(you)長(chang)。“望(wang)(wang)飛(fei)鴻”既(ji)是(shi)(shi)一(yi)(yi)種(zhong)無(wu)可奈何的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)自然(ran)動作(zuo),又(you)是(shi)(shi)一(yi)(yi)種(zhong)有(you)(you)(you)目的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)盼(pan)望(wang)(wang)——盼(pan)郎(lang)(lang)(lang)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)至(zhi)(zhi)而(er)(er)(er)(er)(er)盼(pan)有(you)(you)(you)信(xin)(xin)來(lai),所(suo)(suo)(suo)謂(wei)(wei)(wei)(wei)(wei)“鴻雁(yan)傳(chuan)書(shu)”。然(ran)而(er)(er)(er)(er)(er)信(xin)(xin)也沒有(you)(you)(you)。以(yi)(yi)下所(suo)(suo)(suo)謂(wei)(wei)(wei)(wei)(wei)“鴻飛(fei)滿(man)西(xi)洲”,并(bing)非(fei)女(nv)(nv)主(zhu)(zhu)人(ren)(ren)公(gong)看到(dao)了(le)(le)大雁(yan)飛(fei)滿(man)西(xi)洲,而(er)(er)(er)(er)(er)是(shi)(shi)一(yi)(yi)種(zhong)猜(cai)度之(zhi)(zhi)詞。其意是(shi)(shi)說,時(shi)值(zhi)秋日(ri)(ri),“鴻飛(fei)應滿(man)西(xi)洲”,而(er)(er)(er)(er)(er)人(ren)(ren)皆謂(wei)(wei)(wei)(wei)(wei)“鴻雁(yan)傳(chuan)書(shu)”,為(wei)何你(ni)竟無(wu)音(yin)信(xin)(xin)?正(zheng)是(shi)(shi)帶著(zhu)這(zhe)種(zhong)疑(yi)惑(huo)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)心情(qing)(qing)(qing)(qing),這(zhe)位女(nv)(nv)子(zi)“望(wang)(wang)郎(lang)(lang)(lang)上(shang)青(qing)(qing)(qing)樓(lou)”了(le)(le)。“青(qing)(qing)(qing)樓(lou)”,漆(qi)成青(qing)(qing)(qing)色(se)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)樓(lou),在南(nan)(nan)朝所(suo)(suo)(suo)指(zhi)(zhi)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)一(yi)(yi)。曹(cao)植《美女(nv)(nv)篇》云(yun);“青(qing)(qing)(qing)樓(lou)臨大路,高(gao)門(men)(men)(men)(men)結重(zhong)關。”則(ze)(ze)“青(qing)(qing)(qing)樓(lou)”指(zhi)(zhi)顯(xian)貴家之(zhi)(zhi)閨閣(ge)。《南(nan)(nan)齊書(shu)·東昏(hun)侯紀》謂(wei)(wei)(wei)(wei)(wei):“世祖興(xing)光樓(lou)上(shang)施青(qing)(qing)(qing)漆(qi),世謂(wei)(wei)(wei)(wei)(wei)之(zhi)(zhi)青(qing)(qing)(qing)樓(lou)。”則(ze)(ze)“青(qing)(qing)(qing)樓(lou)”指(zhi)(zhi)帝王(wang)所(suo)(suo)(suo)居(ju)。梁詩(shi)人(ren)(ren)劉邈《萬山見(jian)采(cai)(cai)桑(sang)人(ren)(ren)詩(shi)》有(you)(you)(you):“倡妾不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)勝愁,結束下青(qing)(qing)(qing)樓(lou)。”“青(qing)(qing)(qing)樓(lou)”便(bian)指(zhi)(zhi)妓院了(le)(le)。“望(wang)(wang)郎(lang)(lang)(lang)上(shang)青(qing)(qing)(qing)樓(lou)”句(ju)(ju)顯(xian)示(shi)(shi)了(le)(le)《西(xi)洲曲》帶有(you)(you)(you)文(wen)(wen)人(ren)(ren)詩(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)色(se)彩(cai)。青(qing)(qing)(qing)樓(lou)雖高(gao)卻仍然(ran)望(wang)(wang)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)見(jian),望(wang)(wang)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)見(jian)又(you)并(bing)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)甘心,便(bian)有(you)(you)(you)了(le)(le)“盡(jin)(jin)(jin)日(ri)(ri)欄(lan)(lan)桿(gan)頭”的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)執(zhi)著(zhu)。所(suo)(suo)(suo)謂(wei)(wei)(wei)(wei)(wei)“盡(jin)(jin)(jin)日(ri)(ri)”,乃夸飾之(zhi)(zhi)詞,是(shi)(shi)說凝望(wang)(wang)有(you)(you)(you)時(shi),而(er)(er)(er)(er)(er)非(fei)終日(ri)(ri)佇立。較長(chang)時(shi)間的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)扶欄(lan)(lan)眺望(wang)(wang),自然(ran)會注(zhu)意到(dao)平(ping)常所(suo)(suo)(suo)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)注(zhu)意的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)事情(qing)(qing)(qing)(qing);所(suo)(suo)(suo)謂(wei)(wei)(wei)(wei)(wei)“欄(lan)(lan)桿(gan)十二(er)曲,垂(chui)手(shou)明(ming)如(ru)玉”,正(zheng)寫(xie)出(chu)(chu)女(nv)(nv)主(zhu)(zhu)人(ren)(ren)公(gong)此(ci)時(shi)百無(wu)聊賴的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)心境,與上(shang)文(wen)(wen)“單(dan)衫(shan)”兩句(ju)(ju)恰成鮮明(ming)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)對照。“雙鬢(bin)鴉雛色(se)”還顯(xian)示(shi)(shi)著(zhu)自信(xin)(xin)和希望(wang)(wang),而(er)(er)(er)(er)(er)“垂(chui)手(shou)明(ming)如(ru)玉”則(ze)(ze)表現(xian)(xian)(xian)出(chu)(chu)愁悵(chang)和怨(yuan)恨(hen),因(yin)為(wei)此(ci)時(shi)是(shi)(shi)空(kong)(kong)有(you)(you)(you)“垂(chui)手(shou)明(ming)如(ru)玉”,盡(jin)(jin)(jin)日(ri)(ri)望(wang)(wang)郎(lang)(lang)(lang)郎(lang)(lang)(lang)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)歸!這(zhe)種(zhong)心理活(huo)動的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)描(miao)繪是(shi)(shi)白(bai)描(miao)式的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de),甚(shen)至(zhi)(zhi)“不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)著(zhu)一(yi)(yi)字(zi)”,然(ran)而(er)(er)(er)(er)(er)又(you)是(shi)(shi)細(xi)致入(ru)微的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de),可謂(wei)(wei)(wei)(wei)(wei)“盡(jin)(jin)(jin)得風(feng)流”,體現(xian)(xian)(xian)出(chu)(chu)中國(guo)古(gu)代詩(shi)歌(ge)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)獨(du)特風(feng)韻。“欄(lan)(lan)桿(gan)”二(er)句(ju)(ju)寫(xie)女(nv)(nv)主(zhu)(zhu)人(ren)(ren)公(gong)對近景的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)仔細(xi)而(er)(er)(er)(er)(er)又(you)是(shi)(shi)漫不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)經心的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)注(zhu)意,“卷(juan)簾(lian)天自高(gao),海(hai)(hai)(hai)水(shui)搖空(kong)(kong)綠(lv)”二(er)句(ju)(ju)則(ze)(ze)是(shi)(shi)對眼前遠(yuan)景的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)觀察。余冠英說:“以(yi)(yi)上(shang)二(er)句(ju)(ju)似倒(dao)裝(zhuang)。秋夜的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一(yi)(yi)片藍天像大海(hai)(hai)(hai)。風(feng)吹簾(lian)動,隔簾(lian)見(jian)天便(bian)覺(jue)似海(hai)(hai)(hai)水(shui)滉漾。一(yi)(yi)說內地(di)人(ren)(ren)有(you)(you)(you)呼江為(wei)海(hai)(hai)(hai)者,‘海(hai)(hai)(hai)水(shui)’即指(zhi)(zhi)江水(shui)。”(《漢魏六朝詩(shi)選》第三卷(juan))魯迅(xun)在小說《白(bai)光》中有(you)(you)(you)這(zhe)樣(yang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)描(miao)繪:“空(kong)(kong)中青(qing)(qing)(qing)碧倒(dao)如(ru)一(yi)(yi)片海(hai)(hai)(hai)……”其境正(zheng)似“秋夜的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一(yi)(yi)片藍天像大海(hai)(hai)(hai)”的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)“海(hai)(hai)(hai)水(shui)搖空(kong)(kong)綠(lv)”。不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)過.從下文(wen)(wen)“海(hai)(hai)(hai)水(shui)夢悠(you)(you)悠(you)(you)”句(ju)(ju)看,“海(hai)(hai)(hai)水(shui)”似有(you)(you)(you)實指(zhi)(zhi),而(er)(er)(er)(er)(er)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)僅僅是(shi)(shi)一(yi)(yi)個(ge)比喻。與其說“海(hai)(hai)(hai)水(shui)”即指(zhi)(zhi)江水(shui),勿寧(ning)說它指(zhi)(zhi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)是(shi)(shi)湖(hu)水(shui)。這(zhe)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)僅因(yin)為(wei)內地(di)許多湖(hu)即名為(wei)海(hai)(hai)(hai),而(er)(er)(er)(er)(er)且上(shang)文(wen)(wen)所(suo)(suo)(suo)引《新唐書(shu)·地(di)理志》正(zheng)指(zhi)(zhi)出(chu)(chu)南(nan)(nan)塘附(fu)近有(you)(you)(you)一(yi)(yi)“東湖(hu)”。
詩(shi)歌至此(ci),女主人公盼(pan)君君不(bu)歸,等書(shu)書(shu)不(bu)到(dao)(dao),心情陷入無端的(de)(de)愁(chou)悵。“海(hai)水夢悠悠,君愁(chou)我亦愁(chou)”,她(ta)(ta)不(bu)僅自己(ji)愁(chou)思(si)綿綿,而(er)且也想到(dao)(dao)了情郎同樣會(hui)愁(chou)緒滿懷;他們的(de)(de)愁(chou)思(si)像(xiang)藍天(tian)、湖水,無邊(bian)無際(ji),纏綿不(bu)絕。此(ci)時,便(bian)只有在夢中(zhong)(zhong)相見(jian)的(de)(de)希(xi)(xi)(xi)望(wang)了。“南風(feng)知我意,吹夢到(dao)(dao)西洲”,這(zhe)是(shi)(shi)想像(xiang),更是(shi)(shi)希(xi)(xi)(xi)望(wang);這(zhe)一(yi)(yi)想像(xiang)和希(xi)(xi)(xi)望(wang)既(ji)合情合理,是(shi)(shi)情之(zhi)所(suo)至、不(bu)得不(bu)然,又新奇(qi)鮮美、生(sheng)動感(gan)人。它是(shi)(shi)情之(zhi)所(suo)至,那是(shi)(shi)因為女主人公自“日暮”盼(pan)郎,經(jing)歷了南塘采(cai)蓮、望(wang)郎登樓(lou)等一(yi)(yi)系(xi)列活(huo)動,至此(ci)天(tian)色已晚,她(ta)(ta)必(bi)須就寢休息了,盼(pan)望(wang)夢中(zhong)(zhong)相見(jian)是(shi)(shi)所(suo)剩惟一(yi)(yi)的(de)(de)希(xi)(xi)(xi)望(wang);它涉想新奇(qi),乃是(shi)(shi)因為她(ta)(ta)并(bing)非如一(yi)(yi)般所(suo)謂自己(ji)多么希(xi)(xi)(xi)望(wang)能(neng)夢見(jian)情郎,而(er)是(shi)(shi)把(ba)自己(ji)的(de)(de)心事訴(su)諸南風(feng),請南風(feng)把(ba)自己(ji)的(de)(de)夢吹往西洲,帶到(dao)(dao)情郎的(de)(de)身旁。這(zhe)種含蓄(xu)、細膩、婉(wan)轉的(de)(de)表情方(fang)式,集中(zhong)(zhong)而(er)典型(xing)地體(ti)現(xian)出(chu)南方(fang)民歌的(de)(de)藝術特(te)色及其獨特(te)的(de)(de)藝術風(feng)格。
綜上可(ke)(ke)見,《西洲(zhou)曲(qu)(qu)》乃心系西洲(zhou)、懷念郎君(jun)之作。其(qi)所(suo)(suo)涉地點(dian)只(zhi)有(you)兩(liang)處,一(yi)是(shi)郎君(jun)所(suo)(suo)在(zai)地西洲(zhou),一(yi)是(shi)女(nv)(nv)(nv)子(zi)所(suo)(suo)在(zai)地南塘附(fu)近;一(yi)在(zai)江北,一(yi)在(zai)江南,且(qie)相(xiang)距甚(shen)遙。其(qi)中人(ren)(ren)物(wu),出(chu)場的(de)是(shi)女(nv)(nv)(nv)子(zi),幕后的(de)是(shi)情(qing)郎;全詩既可(ke)(ke)以看成以第三人(ren)(ren)稱(cheng)而(er)寫(xie)(xie)女(nv)(nv)(nv)子(zi),亦可(ke)(ke)視為女(nv)(nv)(nv)子(zi)自(zi)道,或者其(qi)中既有(you)女(nv)(nv)(nv)子(zi)自(zi)道,亦有(you)以第三人(ren)(ren)稱(cheng)而(er)作的(de)敘述(shu),但其(qi)中沒有(you)男子(zi)的(de)聲音或描寫(xie)(xie),則是(shi)顯(xian)然(ran)的(de)。本詩的(de)時間,不是(shi)寫(xie)(xie)四季,也不是(shi)寫(xie)(xie)春夏秋(qiu)三季或夏秋(qiu)兩(liang)季,而(er)就是(shi)寫(xie)(xie)秋(qiu)天(tian);而(er)且(qie)其(qi)中所(suo)(suo)寫(xie)(xie),只(zhi)是(shi)秋(qiu)日某(mou)天(tian)下午至天(tian)黑這(zhe)段(duan)時間里,女(nv)(nv)(nv)主人(ren)(ren)公的(de)所(suo)(suo)思所(suo)(suo)想(xiang)所(suo)(suo)作所(suo)(suo)為。所(suo)(suo)有(you)這(zhe)些(xie),實際上又可(ke)(ke)歸結為一(yi)點(dian),那就是(shi)這(zhe)位女(nv)(nv)(nv)子(zi)的(de)相(xiang)思之情(qing)。《西洲(zhou)曲(qu)(qu)》可(ke)(ke)謂(wei)中國詩歌史上的(de)“言情(qing)之絕唱(chang)”。
這(zhe)首詩的(de)主(zhu)要藝術特點(dian):一(yi)(yi)(yi)是(shi)(shi)善于(yu)在(zai)動(dong)態中(zhong)(zhong)表(biao)達(da)人(ren)物的(de)思想感(gan)情(qing)(qing)。比如“門(men)(men)中(zhong)(zhong)露翠鈿”一(yi)(yi)(yi)句,生(sheng)動(dong)形(xing)象地(di)(di)通過動(dong)作表(biao)達(da)出了人(ren)物的(de)心(xin)(xin)情(qing)(qing),而“采(cai)蓮(lian)(lian)南塘秋”六句,是(shi)(shi)全篇的(de)精(jing)華所(suo)在(zai),它(ta)集中(zhong)(zhong)筆墨描寫主(zhu)人(ren)公的(de)含(han)情(qing)(qing)姿態,借物抒情(qing)(qing),通過“采(cai)蓮(lian)(lian)”“弄蓮(lian)(lian)”“置(zhi)蓮(lian)(lian)”三(san)個動(dong)作,極有層次地(di)(di)寫出人(ren)物感(gan)情(qing)(qing)的(de)變化,動(dong)作心(xin)(xin)理描寫細(xi)致入微,真(zhen)(zhen)情(qing)(qing)感(gan)人(ren)。二是(shi)(shi)疊字(zi)(zi)和頂真(zhen)(zhen)的(de)運(yun)用(yong)。“開門(men)(men)迎郎”場景中(zhong)(zhong),四個“門(men)(men)”字(zi)(zi)的(de)疊用(yong),強化了女子(zi)(zi)急切盼望心(xin)(xin)上(shang)人(ren)的(de)到(dao)來,而不時(shi)從門(men)(men)縫向外張望的(de)焦慮心(xin)(xin)情(qing)(qing)。“出門(men)(men)采(cai)蓮(lian)(lian)”場景中(zhong)(zhong),又連用(yong)七個“蓮(lian)(lian)”字(zi)(zi),著(zhu)意(yi)(yi)渲染女子(zi)(zi)纏綿的(de)情(qing)(qing)思。而頂真(zhen)(zhen)的(de)運(yun)用(yong)使(shi)得句子(zi)(zi)靈活生(sheng)動(dong),朗(lang)朗(lang)上(shang)口。三(san)是(shi)(shi)雙關隱(yin)(yin)語(yu)的(de)運(yun)用(yong)。雙關隱(yin)(yin)語(yu),是(shi)(shi)南朝樂府(fu)民(min)歌(ge)(ge)中(zhong)(zhong)一(yi)(yi)(yi)個顯明的(de)特征,它(ta)在(zai)詩經時(shi)代的(de)民(min)歌(ge)(ge)和漢(han)魏樂府(fu)民(min)歌(ge)(ge)中(zhong)(zhong)很少見。一(yi)(yi)(yi)說“蓮(lian)(lian)”與(yu)“憐(lian)”字(zi)(zi)諧音(yin)雙關,而“憐(lian)”又是(shi)(shi)“愛(ai)”的(de)意(yi)(yi)思,隱(yin)(yin)語(yu)極言女子(zi)(zi)對情(qing)(qing)人(ren)的(de)愛(ai)戀。同時(shi),“蓮(lian)(lian)子(zi)(zi)青如水(shui)”暗示感(gan)情(qing)(qing)的(de)純潔,而“蓮(lian)(lian)心(xin)(xin)徹底紅”是(shi)(shi)說感(gan)情(qing)(qing)的(de)濃烈(lie)。這(zhe)些雙關隱(yin)(yin)語(yu)的(de)運(yun)用(yong)使(shi)詩歌(ge)(ge)顯得含(han)蓄多情(qing)(qing)。
明(ming)·胡應麟《詩藪·內編》:“《西(xi)(xi)(xi)洲(zhou)曲(qu)》,樂府(fu)作一篇(pian),實絕(jue)句八章(zhang)(zhang)也。每章(zhang)(zhang)首尾相銜,貫(guan)串為一,體(ti)制甚新,語(yu)亦工絕(jue)。如‘鴻飛滿西(xi)(xi)(xi)洲(zhou),望郎(lang)上青樓(lou)。樓(lou)高望不見,盡日闌干頭(tou)。海水綠悠悠,君愁(chou)我(wo)亦愁(chou)。南風知我(wo)意(yi),吹夢到(dao)西(xi)(xi)(xi)洲(zhou)’,全類唐(tang)人(ren)。”
清·沈德(de)潛《古詩源》卷十二:“續續相(xiang)生,連跗接(jie)萼,搖曳無窮,情(qing)味愈出。”“似絕句(ju)數首,攢簇(cu)而(er)成,樂府中(zhong)又生一體。初唐張若虛、劉希夷七(qi)言古發源于此(ci)。”