《泰(tai)(tai)山(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》是刊(kan)刻(ke)(ke)于(yu)秦(qin)代(dai)的一方摩崖石(shi)(shi)刻(ke)(ke),分為兩部分,前半部分(“始皇(huang)刻(ke)(ke)辭”)刻(ke)(ke)于(yu)秦(qin)始皇(huang)二十八年(前219年),后半部分(“二世詔(zhao)書(shu)”)刻(ke)(ke)于(yu)秦(qin)二世元(yuan)年(前209年),傳為李斯撰文并書(shu)丹(dan),又稱(cheng)“李斯碑(bei)”等,屬小篆書(shu)法作品,與《嶧山(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》《瑯琊刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》《會稽刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》合稱(cheng)“秦(qin)四山(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)”。刻(ke)(ke)石(shi)(shi)原立(li)于(yu)山(shan)東(dong)泰(tai)(tai)安市泰(tai)(tai)山(shan)山(shan)頂,殘石(shi)(shi)現存山(shan)東(dong)泰(tai)(tai)安市泰(tai)(tai)山(shan)岱廟東(dong)御座院內。
《泰山(shan)刻(ke)(ke)石》的(de)前半部(bu)(bu)分(fen)(fen)(fen)敘述秦始(shi)皇在全國范圍內申明法(fa)令,充分(fen)(fen)(fen)利(li)用法(fa)律來(lai)保護剛(gang)剛(gang)建(jian)立起來(lai)的(de)中央集(ji)權(quan)制(zhi)(zhi)封建(jian)國家(jia)的(de)各項(xiang)制(zhi)(zhi)度,要(yao)求(qiu)臣(chen)民遵循法(fa)制(zhi)(zhi),并告誡(jie)后(hou)(hou)代要(yao)堅持法(fa)家(jia)路線,永不(bu)(bu)改(gai)變;后(hou)(hou)半部(bu)(bu)分(fen)(fen)(fen)則記錄了李斯隨(sui)同秦二世出巡時上(shang)書(shu)請(qing)求(qiu)在秦始(shi)皇所立刻(ke)(ke)石旁刻(ke)(ke)詔書(shu)的(de)情(qing)況。書(shu)法(fa)上(shang),其用筆(bi)都是逆鋒(feng)起筆(bi)回鋒(feng)收筆(bi),行筆(bi)不(bu)(bu)緊(jin)不(bu)(bu)慢、不(bu)(bu)偏不(bu)(bu)倚,粗細始(shi)終如(ru)一(yi),圓轉中裹挾的(de)沉著與(yu)遒(qiu)勁;結體上(shang)出現上(shang)緊(jin)下松的(de)態勢,點(dian)畫間(jian)相對(dui)均(jun)衡,有的(de)甚至均(jun)衡到近(jin)乎(hu)一(yi)種原始(shi)的(de)“拙”的(de)程度,幾乎(hu)絕對(dui)對(dui)稱,秩序井然,相拱相揖。
西面(mian) 第二行(xing) 皇帝臨立,作制(zhi)明〔法〕,〔臣(chen)下修飭〕。
第三(san)行(xing) 廿〔有(you)〕六年,初并〔天下(xia)〕,〔罔〕不〔賓服〕。
第四行 寴
第五行 從臣思(si)跡,本原〔事(shi)業〕,〔祗誦功〕德(de)。
第六行(xing) 治道運行(xing),者產得宜(yi),〔皆有法(fa)式〕。
北面 第一行 大義箸明,陲于后嗣,〔順承勿〕革。
第二行 皇帝躬聽(ting),既平(ping)天下,不〔懈于治〕。
第三行 夙興夜寐,建設長(chang)利,〔專隆教(jiao)誨〕。
東面(mian) 第一行(xing) 訓經宣達,遠近(jin)畢(bi)理,咸〔承圣志〕。
第二行 貴賤分明,男女體順,慎〔遵(zun)職事〕。
第(di)三行 昭隔內外,靡不清凈,〔施(shi)于〕昆〔嗣(si)〕。
第四行 化及(ji)無(wu)窮,遵奉遺詔,〔永(yong)承垂戒〕。
東(dong)面 第五行(xing) 皇帝曰:“金石(shi)刻,盡
第六行 始皇帝〔所為也〕。〔今襲號〕,〔而〕金石
南面(mian) 第一行(xing) 刻(ke)辭不稱
第二行(xing) 始皇(huang)帝,其(qi)于久(jiu)遠也,如(ru)后嗣為(wei)
第(di)三行 之者(zhe),不稱成功〔盛德〕。”
第四行 丞相臣(chen)斯、臣(chen)去疾、御史夫=臣(chen)〔德〕
第五行(xing) 昧死言:
第六行(xing) “臣請具(ju)刻詔書(shu)金(jin)石刻,因明白
第七行 矣。臣(chen)昧死(si)請。”
西面 第(di)一行 制(zhi)曰:“可。”
(說明:朝(chao)向、分(fen)行據《金石索·石索一》;文字(zi)據明代安國(guo)所藏一百六十五字(zi)拓本;〔〕表示(shi)據歷代著錄所補的缺字(zi);加粗表示(shi)現存文字(zi);=表示(shi)合文。)
《泰(tai)山刻(ke)(ke)石(shi)》分(fen)(fen)為兩部分(fen)(fen),前(qian)(qian)半部分(fen)(fen)是秦(qin)(qin)始皇(huang)二(er)十(shi)八(ba)年(nian)(nian)(前(qian)(qian)219年(nian)(nian))所刻(ke)(ke),后(hou)半部分(fen)(fen)是秦(qin)(qin)二(er)世(shi)元(yuan)年(nian)(nian)(前(qian)(qian)209年(nian)(nian))所刻(ke)(ke)。秦(qin)(qin)始皇(huang)二(er)十(shi)八(ba)年(nian)(nian)(前(qian)(qian)219年(nian)(nian)),秦(qin)(qin)始皇(huang)登臨泰(tai)山,丞相李斯(si)等(deng)為歌(ge)頌始皇(huang)統(tong)一中(zhong)國的(de)功(gong)績而(er)刊刻(ke)(ke)《泰(tai)山刻(ke)(ke)石(shi)》(前(qian)(qian)半部分(fen)(fen))。秦(qin)(qin)二(er)世(shi)元(yuan)年(nian)(nian)(前(qian)(qian)209年(nian)(nian))春(chun)季,秦(qin)(qin)二(er)世(shi)為威(wei)服海內而(er)效(xiao)法秦(qin)(qin)始皇(huang)巡(xun)視郡縣(xian),東巡(xun)碣石(shi)、會稽等(deng)地。李斯(si)同行,奏請秦(qin)(qin)二(er)世(shi)在(zai)(zai)秦(qin)(qin)始皇(huang)所立刻(ke)(ke)石(shi)旁上刻(ke)(ke)詔書(shu)以彰顯先帝成功(gong)盛德,于是在(zai)(zai)《泰(tai)山刻(ke)(ke)石(shi)》等(deng)刻(ke)(ke)石(shi)上補刻(ke)(ke)詔書(shu)并著隨(sui)從大臣的(de)姓名(后(hou)半部分(fen)(fen))。
《泰山刻石(shi)(shi)》用筆精(jing)美(mei)(mei)(mei),平(ping)(ping)穩(wen)(wen)流轉(zhuan),骨(gu)肉(rou)勻稱,含蓄委婉,氣(qi)(qi)魄宏大,簡捷明(ming)快。與(yu)先秦(qin)(qin)書(shu)法相(xiang)比,秦(qin)(qin)小篆行筆粗細(xi)大體相(xiang)同,橫(heng)平(ping)(ping)豎直,轉(zhuan)折(zhe)處極為流利(li)飄逸,無生(sheng)硬之(zhi)筆。藏頭護(hu)尾,筆筆精(jing)細(xi),一絲不(bu)茍,如(ru)(ru)錐畫沙,委婉含蓄中自有骨(gu)力豐沛(pei)之(zhi)氣(qi)(qi)。橫(heng)勢穩(wen)(wen)健,縱勢豪逸,簡練(lian)明(ming)快,宏偉壯觀。雖法度嚴(yan)(yan)(yan)謹,但不(bu)失威(wei)嚴(yan)(yan)(yan)雄(xiong)奇之(zhi)神采,山岳廟堂之(zhi)氣(qi)(qi)象(xiang)。以強勁平(ping)(ping)穩(wen)(wen)之(zhi)骨(gu)力,時出(chu)飛動流走(zou)之(zhi)生(sheng)機,恰如(ru)(ru)唐(tang)代張懷(huai)瓘在(zai)《書(shu)斷》中所(suo)說的“畫如(ru)(ru)鐵石(shi)(shi),字(zi)若飛動”,“其(qi)(qi)(qi)勢飛騰,其(qi)(qi)(qi)形端儼”,“作楷(kai)書(shu)之(zhi)祖(zu),為不(bu)易(yi)之(zhi)法”。同時結體整齊劃一,力求平(ping)(ping)正對(dui)稱,橫(heng)密縱疏,端莊雄(xiong)偉,隱隱然又有秀麗(li)之(zhi)氣(qi)(qi)。書(shu)體上,比以前的甲骨(gu)文(wen)、金文(wen)以至《石(shi)(shi)鼓文(wen)》更為簡煉,規范化。其(qi)(qi)(qi)一,保留著象(xiang)形文(wen)字(zi)的某些特點(dian),著重(zhong)突出(chu)圓筆曲線之(zhi)美(mei)(mei)(mei)。其(qi)(qi)(qi)二,充分(fen)地發揮(hui)了漢字(zi)特有的美(mei)(mei)(mei),具有裝(zhuang)飾美(mei)(mei)(mei)的意味。線條整潔協調,改變了以前繁(fan)雜交(jiao)錯的形式,書(shu)寫形式走(zou)向規律(lv)化。其(qi)(qi)(qi)三,力求嚴(yan)(yan)(yan)格(ge)的平(ping)(ping)正對(dui)稱,工整精(jing)致,大小相(xiang)仿(fang),面目(mu)十分(fen)突出(chu)。其(qi)(qi)(qi)四,橫(heng)密縱疏,充分(fen)表現了篆書(shu)的形體特征,使(shi)其(qi)(qi)(qi)在(zai)雄(xiong)偉之(zhi)中產生(sheng)一種秀麗(li)之(zhi)氣(qi)(qi),婀娜飄逸。其(qi)(qi)(qi)五,分(fen)布嚴(yan)(yan)(yan)格(ge),空間層次以相(xiang)距的對(dui)應(ying)關系,示(shi)人以嚴(yan)(yan)(yan)格(ge)的規則,給(gei)人以美(mei)(mei)(mei),又示(shi)人以莊嚴(yan)(yan)(yan)。
唐代張懷瓘:今《泰(tai)山》《嶧山》《秦望》等(deng)碑(bei)并其(qi)遺跡,亦謂傳國之(zhi)偉(wei)寶,百代之(zhi)法式(shi)。(《書斷(duan)中·神品》)
近代書法家康有(you)(you)為(wei):今秦篆猶存者,有(you)(you)《瑯琊刻(ke)石(shi)》《泰山刻(ke)石(shi)》《會稽刻(ke)石(shi)碣》《石(shi)門(men)刻(ke)石(shi)》,皆(jie)李斯所作,以為(wei)正體(ti),體(ti)并圓長,而秦權、秦量即變(bian)方扁。(《廣藝(yi)舟雙楫(ji)·卷二(er)·分變(bian)第五(wu)》)
近代文學家、思想家、革命家魯迅(xun):二十八年(nian),始皇始東巡郡縣,群臣乃(nai)相與(yu)誦其功德,刻于金石(shi),以(yi)垂后世。其辭亦李斯(si)所為(wei),今尚(shang)有(you)流傳,質而能壯,實漢(han)晉碑銘所從出也。(《漢(han)文學史綱(gang)要》)
《泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》原(yuan)(yuan)立在山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)東(dong)泰(tai)(tai)(tai)安市泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)頂上(shang),大概在《明去(qu)封號(hao)碑》左(zuo)右。北(bei)宋(song)大中(zhong)祥符(fu)元(yuan)(yuan)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1008年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),宋(song)真宗東(dong)封泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),兗州(zhou)太守獻上(shang)《泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》拓本,計有(you)四(si)十(shi)余(yu)(yu)字(zi)。慶歷(li)八年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1048年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))以前(qian),宋(song)庠出鎮東(dong)平郡時(shi)曾(ceng)(ceng)(ceng)派人(ren)到泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)模拓《泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》,得(de)四(si)十(shi)八字(zi)。在此前(qian)后,歐陽(yang)(yang)修好友(you)江鄰幾曾(ceng)(ceng)(ceng)在泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)頂上(shang)親見(jian)《泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》,并說:“石(shi)(shi)(shi)頑(wan)不(bu)可鐫鑿,不(bu)知當時(shi)何(he)以刻(ke)(ke)之也。”大觀二(er)(er)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1108年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))春季和政(zheng)和三年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1113年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))秋季,劉跂兩次(ci)(ci)親至泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),見(jian)到的(de)《泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》已(yi)(yi)經埋植土中(zhong),高不(bu)過(guo)四(si)五(wu)尺,形制似方而非方,已(yi)(yi)有(you)七(qi)(qi)十(shi)六字(zi)毀缺及漫滅(mie)不(bu)可見(jian)。政(zheng)和四(si)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1114年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),董逌曾(ceng)(ceng)(ceng)親至泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)考察,發現(xian)《泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》的(de)南面為(wei)(wei)“二(er)(er)世詔書”,認為(wei)(wei)《泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》在大中(zhong)祥符(fu)元(yuan)(yuan)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1008年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))前(qian)應曾(ceng)(ceng)(ceng)仆倒過(guo),后人(ren)于原(yuan)(yuan)址重立時(shi)因三面文字(zi)有(you)摩(mo)滅(mie)而錯誤地調整了(le)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)的(de)朝(chao)向(xiang)。蒙古憲(xian)宗五(wu)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1255年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))九月,郝經登(deng)(deng)臨泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),并撰(zhuan)《太平頂讀秦碑》,稱:“面陽(yang)(yang)數(shu)(shu)字(zi)仍可辨”。元(yuan)(yuan)代至元(yuan)(yuan)二(er)(er)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1265年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),杜仁杰在《東(dong)平府路宣慰張(zhang)公登(deng)(deng)泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)記(ji)》中(zhong)記(ji)錄(lu)了(le)自己(ji)登(deng)(deng)泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)時(shi)所(suo)見(jian)《泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》的(de)狀況:“僅得(de)數(shu)(shu)字(zi),其余(yu)(yu)漫不(bu)可識。”明代嘉靖三十(shi)七(qi)(qi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1558年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),王世貞游(you)泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)時(shi),發現(xian)《泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》已(yi)(yi)經被遷移到碧(bi)霞(xia)祠(ci)西墻(qiang)外的(de)西公署后。此后,吳同春分別(bie)于萬(wan)(wan)歷(li)十(shi)一年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1583年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))、萬(wan)(wan)歷(li)十(shi)七(qi)(qi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1589年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))兩次(ci)(ci)登(deng)(deng)上(shang)泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)對(dui)《泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》進行考察,為(wei)(wei)了(le)徹底弄清刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)的(de)狀況而曾(ceng)(ceng)(ceng)專門請人(ren)將秦刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)從壁間取出,重新(xin)遷移時(shi)為(wei)(wei)方便安置(zhi)而“各加鑿削”,刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)遭到嚴重破壞。萬(wan)(wan)歷(li)二(er)(er)十(shi)七(qi)(qi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1599年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),謝(xie)肇淛登(deng)(deng)泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)時(shi)所(suo)見(jian)《泰(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》的(de)狀況為(wei)(wei):“通四(si)行,首二(er)(er)字(zi)已(yi)(yi)刷毀,僅得(de)‘臣斯(si)’以下二(er)(er)十(shi)九字(zi)耳。”
之后,《泰(tai)山(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》被移(yi)(yi)(yi)至(zhi)碧(bi)霞(xia)祠東廡(wu)(wu)。清代(dai)乾隆五(wu)年(nian)(1740年(nian))六(liu)月,碧(bi)霞(xia)祠毀(hui)于(yu)(yu)火,《泰(tai)山(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》殘石(shi)(shi)失蹤。對(dui)《泰(tai)山(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》遷移(yi)(yi)(yi)至(zhi)碧(bi)霞(xia)祠東廡(wu)(wu)的(de)(de)時間(jian)及(ji)遷移(yi)(yi)(yi)人,有以下幾種不(bu)同(tong)說法:①刊行于(yu)(yu)清代(dai)乾隆三十九(jiu)年(nian)(1774年(nian))的(de)(de)《〔乾隆〕泰(tai)山(shan)(shan)圖志》載(zai):石(shi)(shi)舊在(zai)岱頂玉(yu)(yu)女(nv)池上,雍正八(ba)年(nian)(1730年(nian))郎中(zhong)丁皂保(bao)移(yi)(yi)(yi)至(zhi)碧(bi)霞(xia)祠東廡(wu)(wu)。②《〔道光〕泰(tai)安(an)縣(xian)志》等清代(dai)后期(qi)的(de)(de)志書及(ji)碑刻(ke)(ke)均(jun)記載(zai)為(wei)明(ming)代(dai)嘉靖(jing)年(nian)間(jian)由北平(今北京)許某于(yu)(yu)榛(zhen)莽中(zhong)得《泰(tai)山(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》殘石(shi)(shi),存二十九(jiu)字,恐(kong)致湮沒而移(yi)(yi)(yi)于(yu)(yu)碧(bi)霞(xia)祠東廡(wu)(wu)的(de)(de)。但吳同(tong)春和謝肇淛于(yu)(yu)萬歷(li)年(nian)間(jian)登泰(tai)山(shan)(shan)時看到的(de)(de)《泰(tai)山(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》尚在(zai)玉(yu)(yu)女(nv)池,故嘉靖(jing)年(nian)間(jian)《泰(tai)山(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》移(yi)(yi)(yi)入(ru)碧(bi)霞(xia)祠的(de)(de)記載(zai)有誤。③清代(dai)嚴可均(jun)則稱(cheng)明(ming)代(dai)弘(hong)治年(nian)間(jian)按察使僉事(shi)灤河許莊將(jiang)《泰(tai)山(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》移(yi)(yi)(yi)置(zhi)玉(yu)(yu)女(nv)池上公所,否定了(le)“萬歷(li)中(zhong),從玉(yu)(yu)女(nv)池移(yi)(yi)(yi)置(zhi)碧(bi)霞(xia)元君廟(miao)。乾隆五(wu)年(nian)廟(miao)災,石(shi)(shi)毀(hui)于(yu)(yu)火”的(de)(de)說法。
嘉(jia)慶(qing)(qing)(qing)十(shi)(shi)九年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1814年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),汪(wang)汝弼(bi)被任(ren)命為泰(tai)(tai)安(an)知縣(xian)(xian)(xian),司理徐(xu)石(shi)生(sheng)告訴(su)他:泰(tai)(tai)山(shan)山(shan)頂(ding)有一位九十(shi)(shi)余歲(sui)的趙(zhao)老人,數十(shi)(shi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)前在泰(tai)(tai)山(shan)山(shan)頂(ding)玉女池中見到依(yi)稀有字(zi)跡的殘(can)(can)(can)石(shi)。嘉(jia)慶(qing)(qing)(qing)二(er)(er)十(shi)(shi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1815年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),汪(wang)汝弼(bi)委(wei)任(ren)蔣因培和柴蘭皋到泰(tai)(tai)山(shan)山(shan)頂(ding)玉女池搜尋(xun)(xun)《泰(tai)(tai)山(shan)刻(ke)石(shi)》,搜得(de)(de)殘(can)(can)(can)石(shi)二(er)(er)塊(kuai),存(cun)十(shi)(shi)字(zi)。于(yu)是(shi),汪(wang)汝弼(bi)將(jiang)所得(de)(de)殘(can)(can)(can)石(shi)嵌于(yu)山(shan)頂(ding)東岳廟(miao)西的寶(bao)斯(si)亭(ting)內(nei)(nei)。道光十(shi)(shi)二(er)(er)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1832年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),東岳廟(miao)墻坍塌,寶(bao)斯(si)亭(ting)被亂石(shi)覆(fu)蓋,泰(tai)(tai)安(an)知縣(xian)(xian)(xian)徐(xu)宗干于(yu)瓦礫中尋(xun)(xun)得(de)(de)《泰(tai)(tai)山(shan)刻(ke)石(shi)》殘(can)(can)(can)石(shi),囑咐(fu)道人劉傳業(ye)將(jiang)殘(can)(can)(can)石(shi)移到山(shan)下,嵌置在岱廟(miao)道院壁間(jian),并作跋記事(shi)情的經過。光緒十(shi)(shi)六年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1890年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),《泰(tai)(tai)山(shan)刻(ke)石(shi)》殘(can)(can)(can)石(shi)被盜(dao),縣(xian)(xian)(xian)令(ling)毛蜀云(yun)大力搜索十(shi)(shi)日(ri),得(de)(de)石(shi)于(yu)城北(bei)關(guan)橋下,后仍置于(yu)岱廟(miao)院內(nei)(nei)。宣(xuan)統(tong)二(er)(er)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1910年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))五月,泰(tai)(tai)安(an)知縣(xian)(xian)(xian)俞慶(qing)(qing)(qing)瀾在岱廟(miao)環(huan)(huan)詠亭(ting)建造石(shi)屋一所,將(jiang)《泰(tai)(tai)山(shan)刻(ke)石(shi)》殘(can)(can)(can)石(shi)、徐(xu)宗干跋語和自己(ji)所寫的《序》共三塊(kuai)刻(ke)石(shi)嵌入石(shi)屋內(nei)(nei),周圍加鐵柵(zha)欄保(bao)護。民(min)國十(shi)(shi)九年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1930年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),閻(yan)錫(xi)山(shan)帶(dai)領(ling)的軍(jun)隊進入泰(tai)(tai)安(an),與軍(jun)閥馬鴻逵帶(dai)領(ling)的軍(jun)隊混戰,岱廟(miao)遭炮擊,環(huan)(huan)詠亭(ting)被毀壞。于(yu)是(shi),《泰(tai)(tai)山(shan)刻(ke)石(shi)》殘(can)(can)(can)石(shi)被栘至(zhi)東御座院內(nei)(nei),并建起(qi)了(le)(le)(le)磚石(shi)碑(bei)亭(ting)加以保(bao)護。1979年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian),泰(tai)(tai)安(an)市人民(min)政府重新修建了(le)(le)(le)碑(bei)亭(ting)并加上了(le)(le)(le)玻璃(li)框。1987年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian),泰(tai)(tai)安(an)市博物館復制秦刻(ke)石(shi)全(quan)文立于(yu)岱廟(miao)后寢宮。
《泰山刻(ke)石(shi)》最(zui)早著錄(lu)于(yu)(yu)《史記》,隨后著錄(lu)于(yu)(yu)宋代歐陽修(xiu)《集古錄(lu)》、趙明誠(cheng)《金石(shi)錄(lu)》、董(dong)逌《廣川書跋》等。