戰國時候,有七個大國,它們是秦、齊、楚、燕、韓、趙、魏,歷史上稱為“戰國七雄”。這七國當中,又數秦國最強大。秦國常常欺侮趙國。有一次,趙王派一個大臣的手下人藺相如到秦國去交涉。藺相如見了秦王,憑著機智和勇敢,給趙國爭得了不少面子。秦王見趙國有這樣的人才,就不敢再小看趙國了。趙王看藺相如這么能干。就封他為“上卿”(相當于后來的宰相)。趙王這么看重藺相如,可氣壞了趙國的大將軍廉頗。他想:我為趙國拚命打仗,功勞難道不如藺相如嗎?藺相如光憑一張嘴,有什么了不起的本領,地位倒比我還高!他越想越不服氣,怒氣沖沖地說:“我要是碰著藺相如,一(yi)定要羞辱他(ta)一(yi)番。廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po)的(de)(de)(de)這(zhe)些話(hua)傳到了(le)藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)耳朵(duo)里(li)(li)。藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)立刻吩(fen)咐(fu)他(ta)手(shou)(shou)(shou)下(xia)的(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren),叫(jiao)他(ta)們以(yi)后(hou)碰著(zhu)廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po)手(shou)(shou)(shou)下(xia)的(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren),千萬要讓(rang)(rang)著(zhu)點兒,不(bu)(bu)(bu)要和他(ta)們爭吵。他(ta)自己(ji)坐車出門,只要聽(ting)說廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po)打前面來(lai)了(le),就(jiu)叫(jiao)馬車夫把(ba)車子趕到小巷子里(li)(li),等廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po)過去了(le)再走。廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po)手(shou)(shou)(shou)下(xia)的(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren),看(kan)見(jian)上卿這(zhe)么(me)讓(rang)(rang)著(zhu)自己(ji)的(de)(de)(de)主人(ren)(ren)(ren),更加得意(yi)忘形了(le),見(jian)了(le)藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)手(shou)(shou)(shou)下(xia)的(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren),就(jiu)嘲笑他(ta)們。藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)手(shou)(shou)(shou)下(xia)的(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren)受(shou)(shou)不(bu)(bu)(bu)了(le)這(zhe)個氣,就(jiu)跟藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)說:“您(nin)的(de)(de)(de)地位比廉(lian)(lian)(lian)(lian)將軍(jun)(jun)高,他(ta)罵您(nin),您(nin)反而躲著(zhu)他(ta),讓(rang)(rang)著(zhu)他(ta),他(ta)越發(fa)不(bu)(bu)(bu)把(ba)您(nin)放(fang)在眼(yan)里(li)(li)啦!這(zhe)么(me)下(xia)去,我們可受(shou)(shou)不(bu)(bu)(bu)了(le)。”藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)心(xin)(xin)平氣和地問他(ta)們:“廉(lian)(lian)(lian)(lian)將軍(jun)(jun)跟秦(qin)王(wang)(wang)相(xiang)比,哪一個厲害呢?”大伙兒說:“那(nei)當然(ran)是(shi)(shi)(shi)秦(qin)王(wang)(wang)厲害。”藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)說:“對呀(ya)!我見(jian)了(le)秦(qin)王(wang)(wang)都不(bu)(bu)(bu)怕(pa),難道還怕(pa)廉(lian)(lian)(lian)(lian)將軍(jun)(jun)嗎?要知道,秦(qin)國(guo)(guo)(guo)(guo)現在不(bu)(bu)(bu)敢來(lai)打趙國(guo)(guo)(guo)(guo),就(jiu)是(shi)(shi)(shi)因(yin)為(wei)國(guo)(guo)(guo)(guo)內文官武將一條心(xin)(xin)。我們兩(liang)(liang)人(ren)(ren)(ren)好比是(shi)(shi)(shi)兩(liang)(liang)只老(lao)虎(hu),兩(liang)(liang)只老(lao)虎(hu)要是(shi)(shi)(shi)打起架來(lai),不(bu)(bu)(bu)免(mian)有一只要受(shou)(shou)傷,甚至死掉,這(zhe)就(jiu)給秦(qin)國(guo)(guo)(guo)(guo)造成(cheng)了(le)進攻趙國(guo)(guo)(guo)(guo)的(de)(de)(de)好機會。你們想想,國(guo)(guo)(guo)(guo)家(jia)的(de)(de)(de)事兒要緊(jin),還是(shi)(shi)(shi)私人(ren)(ren)(ren)的(de)(de)(de)面子要緊(jin)?”藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)手(shou)(shou)(shou)下(xia)的(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren)聽(ting)了(le)這(zhe)一番(fan)話(hua),非常感動,以(yi)后(hou)看(kan)見(jian)廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po)手(shou)(shou)(shou)下(xia)的(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren),都小心(xin)(xin)謹慎,總是(shi)(shi)(shi)讓(rang)(rang)著(zhu)他(ta)們。藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)的(de)(de)(de)這(zhe)番(fan)話(hua),后(hou)來(lai)傳到了(le)廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po)的(de)(de)(de)耳朵(duo)里(li)(li)。廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po)慚愧極了(le)。他(ta)脫掉一只袖子,露著(zhu)肩膀,背(bei)了(le)一根荊條,直奔藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)家(jia)。藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)連忙(mang)出來(lai)迎接(jie)廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po)。廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po)對著(zhu)藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)跪了(le)下(xia)來(lai),雙手(shou)(shou)(shou)捧著(zhu)荊條,請藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)鞭打自己(ji)。藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)把(ba)荊條扔在地上,急忙(mang)用(yong)雙手(shou)(shou)(shou)扶起廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po),給他(ta)穿好衣服,拉著(zhu)他(ta)的(de)(de)(de)手(shou)(shou)(shou)請他(ta)坐下(xia)。藺(lin)(lin)(lin)(lin)(lin)相(xiang)如(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)(ru)和廉(lian)(lian)(lian)(lian)頗(po)(po)(po)從此成(cheng)了(le)很要好的(de)(de)(de)朋友。這(zhe)兩(liang)(liang)個人(ren)(ren)(ren)一文一武,同(tong)心(xin)(xin)協力為(wei)國(guo)(guo)(guo)(guo)家(jia)辦(ban)事,秦(qin)國(guo)(guo)(guo)(guo)因(yin)此更不(bu)(bu)(bu)敢欺(qi)侮趙國(guo)(guo)(guo)(guo)了(le)。“負荊請罪”也就(jiu)成(cheng)了(le)一句成(cheng)語。
負荊請罪:背著荊(jing)條向當事人請罪(zui),形容主動向人認錯、道歉(qian),給予自己嚴(yan)厲責罰,也表示向人認錯賠(pei)罪(zui)。負(fu):背著;荊(jing):荊(jing)條。
成語出自(zi)《史(shi)記·廉頗藺(lin)相(xiang)如(ru)列(lie)傳(chuan)》記載;趙國大將廉頗與上卿藺(lin)相(xiang)如(ru)不(bu)和;藺(lin)相(xiang)如(ru)為了國家利益處(chu)處(chu)表示退讓(rang)。“廉頗聞(wen)之(zhi);肉袒負(fu)荊;因賓客至(zhi)(zhi)藺(lin)相(xiang)如(ru)門(men)謝罪。曰(yue):‘鄙(bi)賤之(zhi)人;不(bu)知(zhi)將軍寬之(zhi)至(zhi)(zhi)此(ci)也。’”
負荊請罪,連動式,作謂語、定(ding)語,用于賠禮道歉的場合。
近義詞:面縛輿(yu)櫬、引咎自責、肉袒面縛、登門謝罪、知錯(cuo)即(ji)改、肉袒負荊。
反義詞:興師問罪。
廉頗,嬴姓,廉氏,名頗,山西太原(一說山西運城,山東德州)人。戰國末期趙國的名將,與白起、王翦、李牧并稱“戰國四大名將”。曾率兵討伐齊國,取得大勝,奪取了晉陽,趙王封他為上卿。廉頗因為勇猛果敢而聞名于諸侯各國。長平之戰前期,他以固守的方式成功抵御了秦國軍隊。長平之戰后,又擊退了燕國的入侵,斬殺燕國的栗腹,并令對方割五城求和。公元前251年,他戰勝燕軍,任以為相國,封為信平君。至趙悼襄王時,由于不得志,他先后投奔魏國大梁和楚國,奔魏居大梁,后老死于楚,葬于壽春。唐德宗時將(jiang)(jiang)廉頗等歷(li)史上六十四位武(wu)功(gong)卓著的名將(jiang)(jiang),供奉于武(wu)成王廟(miao)(miao)內,被稱為武(wu)成王廟(miao)(miao)六十四將(jiang)(jiang)。宋徽宗時追尊廉頗為臨城(cheng)伯,位列宋武(wu)廟(miao)(miao)七(qi)十二(er)將(jiang)(jiang)之一。
藺相如,戰國時期著名的政治家、外交家。根據《史記·廉頗藺相如列傳》所載,他生平最主要的(de)事(shi)跡有(you)完璧歸趙(zhao)、澠(min)池(chi)之會(hui)與(yu)負(fu)荊請(qing)罪這(zhe)三個(ge)事(shi)件。藺(lin)相(xiang)如(ru)原為(wei)(wei)宦者令(ling)舍(she)人(ren)。趙(zhao)惠文王(wang)(wang)時,秦昭王(wang)(wang)寫(xie)信給趙(zhao)王(wang)(wang),愿以(yi)(yi)十五個(ge)城(cheng)池(chi)換取(qu)“和氏璧”。藺(lin)相(xiang)如(ru)奉命帶“和氏璧”來到秦國,據(ju)理力爭,機智周旋,終(zhong)于(yu)完璧歸趙(zhao)。公元前279年,秦王(wang)(wang)與(yu)趙(zhao)王(wang)(wang)相(xiang)會(hui)于(yu)澠(min)池(chi)(今河南澠(min)池(chi)西),他隨侍趙(zhao)孝成王(wang)(wang),當面斥(chi)責強大的(de)秦國,不辱國體,使(shi)趙(zhao)王(wang)(wang)沒(mei)有(you)受到屈(qu)辱,因其(qi)功(gong),任(ren)為(wei)(wei)上(shang)卿,居官于(yu)廉頗之上(shang)。廉頗居功(gong)自恃,不服相(xiang)如(ru),恥居其(qi)下,并揚言(yan)要羞辱相(xiang)如(ru)。藺(lin)相(xiang)如(ru)為(wei)(wei)保持將相(xiang)和睦,不使(shi)外敵有(you)隙可乘,始終(zhong)回避忍讓。藺(lin)相(xiang)如(ru)以(yi)(yi)國家利(li)益(yi)為(wei)(wei)重、善自謙抑的(de)精神感動了(le)廉頗,于(yu)是(shi)親自到藺(lin)相(xiang)如(ru)府上(shang)負(fu)荊請(qing)罪,二人(ren)成為(wei)(wei)刎頸之交。